استفاده از تکنیک‌های خاص و ابزارهای حرفه‌ای، به طراحان آکواریوم امکان می‌دهد تا با استفاده از شن آکواریوم یک منظره زیبا و شگفت‌انگیز را طراحی کرده و با استفاده از آن در دکوراسیون آکواریوم می‌توانند بخشی از طبیعت را مهمان خود کنند. شن آکواریوم به‌عنوان بستر، علاوه بر زیبایی می‌تواند محیط طبیعی را در آکواریوم تداعی کند.
آکواریوم‌های پلنت به تجهیزات مختلفی مانند تجهیزات نورپردازی، فیلتر، بستری از کود و شن نیازمند دارند که در مقالات قبلی به بررسی این تجهیزات پرداخته‌ایم به همین دلیل و با توجه به اهمیت کاربرد شن برای آکواریوم آب شیرین و کمبود منابع فارسی در این زمینه در این مقاله، نحوه استفاده از شن آکواریوم را در آکواریوم آب شیرین به شما آموزش خواهیم داد تا با استفاده از آن‌ها، محیطی بی‌نظیر و فوق‌العاده‌ای را برای ماهی‌ها آب شیرین خود به ارمغان آورید.
شن آکواریوم چیست؟
بیشتر انسان‌ها به محیط زندگی پیرامون خود کمتر توجه کرده و از ویژگی و خواص بسیاری از آن‌ها مطلع نیستند، درصورتی‌که از نحوه شکل‌گیری و کاربرد آن‌ها مطلع باشند می‌توانند با استفاده از آن‌ها شرایط زندگی را برای خود بهبود دهند. بسیاری تعریف درستی از شن و ماسه نداشته و حتی به‌اشتباه از نام آن‌ها به‌جای دیگری استفاده می‌کنند.
سنگ‌های بزرگ در اثر فرآیندهای طبیعی به سنگ‌های کوچک‌تر سپس به شن تبدیل می‌شوند و شن نیز به ماسه تبدیل می‌شود. طی چندین دهه ماسه و شن در آکواریوم به‌عنوان یکی از عناصر اصلی دکوراسیون آکواریوم در بستر برای شبیه‌سازی محیط بومی و بهبود شرایط زندگی موجودات زنده آکواریوم مورداستفاده قرار می‌گرفته است.
استفاده از شن داخل آکواریوم دارای معایب و محاسن خاصی که طراح حرفه‌ای آکواریوم بااطلاع از کاربرد و ویژگی شن‌های مختلف، می‌تواند با انتخاب درست شن و ماسه آکواریوم طرح و منظره‌ای خیره‌کننده خلق نماید. شن‌های آکواریوم بسیار متنوع بوده که هر یک دارای رنگ و ویژگی خاصی است.
برخی از شن‌های آکواریوم حاوی ترکیبات آهکی بوده که در صورت استفاده می‌تواند باعث تغییر پارامترهای شیمیایی آب ازجمله خاصیت اسیدی و سختی آب شوند. انتخاب درست شن و ماسه می‌تواند شرایط زیستی درون آب را بهبود بخشیده و به حفظ و رشد گیاهان آبزی کمک نماید.
از آنجایی نیازهای آبی موجودات زنده آکواریوم با یکدیگر متفاوت بوده و برخی از آن‌ها به آب خنثی و قلیایی نیاز دارند می‌توان با استفاده از شن، شرایط آبی را برای آن‌ها بهبود داد. بسترسازی آکواریوم با شن علاوه بر کمک به تصفیه آب آکواریوم باعث بهبود شرایط زیستی برای ماهی‌ها و سایر موجودات زنده آکواریوم شده و از بروز عوامل بیماری‌زا در آکواریوم جلوگیری کند.
مزایا و معایب شن در آکواریوم
شن آکواریوم یکی از اجزای اصلی زیستگاه موجودات اّبزی است که به‌عنوان محل زندگی، مخفیگاه، محل تکثیر و تولیدمثل، تأمین غذا، شکار برای ماهی‌ها و سایر ساکنان آکواریوم ازجمله حلزون‌ها، خرچنگ‌ها و میگوها مورداستفاده قرار می‌گیرد. شن کف آکواریوم برای موجودات زنده آکواریوم محیطی جذاب محسوب می‌شود که از آن برای حفر تونل، استتار، شکار و تعامل با دیگر آبزیان استفاده کرده و استرس آن‌ها را کاهش می‌دهد.
انتخاب شن مناسب برای آکواریوم گیاهی به‌عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار از اهمیت بسیاری برخوردار بوده که در شرایط زندگی موجودات زنده آبزی نقش مهمی را ایفا می‌کند. شن مانند هر ماده دیگری دارای معایب و محاسن مختلفی است که شخصی با دانستن این معایب و محاسن، می‌تواند عملکرد را در نگهداری و طراحی آکواریوم بهبود ببخشد.
تأثیر شن آکواریوم روی ماهی‌های آب شیرین
استفاده از شن مخصوص آکواریوم بارنگ‌های تیره باعث کاهش استرس ماهی‌ها درنتیجه تقویت سیستم ایمنی، شادابی و سرزندگی آن‌ها می‌شود. برخی انواع ماهی از شن آکواریوم به‌عنوان محیطی امن برای تخم‌گذاری استفاده کرده و تخم خود را از خطر خورده شدن توسط فرزندان و دیگر ماهی‌های گرسنه محافظت می‌کنند.
شن و ماسه محل زندگی موجودات میکروسکوپی به نام اینفوزوریا است که به‌عنوان اولین وعده غذایی برای ماهی‌های تازه از تخم بیرون آمده بسیار مناسب هستند. شن مانع ته‌نشین شدن غذا در بستر شده و همیشه آن را در دسترس موجودات آبزی قرار می‌دهد.
نقش شن در دکوراسیون آکواریوم
استفاده از شن در طراحی آکواریوم بسیار محبوب بوده و طراحان آکواریوم از آن برای ایجاد عمق میدان و افزایش کنتراست رنگ، کف آکواریوم استفاده می‌کنند. طراحان در آکواریوم پلنت از شن به‌صورت یک نوار یا یک مسیر باریک برای شبیه‌سازی مناظر مختلف ازجمله بستر رودخانه‌ای و مسیر کوهستانی استفاده می‌کنند.
انتخاب شن مناسب کف آکواریوم به نمایش، بهتر جزئیات در پس‌زمینه کمک زیادی کرده و با قرار دادن قطعات کوچک‌تری از گیاهان منفرد و عناصر Hardscape مانند خرده‌سنگ و چوب، بر روی شن می‌توان جزئیات بیشتری را در چیدمان آکواریوم نمایش داد. استفاده از شن رنگی آکواریوم باعث ایجاد جلوه متفاوتی می‌شود برای مثال استفاده از شن‌های سفید علاوه بر القاء حس خنکی به بیننده باعث افزایش عمق میدان در آکواریوم می‌شود درحالی‌که استفاده از شن رنگ زرد حس گرما را القا می‌کند.
طراحان در گذشته بستر را به‌صورت صاف و یکنواخت در کف آکواریوم پخش می‌کردند ولی در حال حاضر به تقلید از تاکاشی‌آمانو استاد برجسته طراحی آکواریوم، بستر را برای ایجاد فضایی خلاقانه از مناظر آبی به‌صورت شیب‌دار استفاده می‌کنند. ایجاد شیب در بستر یکی از نکات مهمی است نقش حیاتی در ایجاد بافت و عمق میدان در مناظر آکواریوم بر عهده دارد.
استفاده از شن‌های آکواریوم برای تصفیه بیولوژیک آب
شن آکواریوم پلنت علاوه برافزایش زیبایی و تنوع رنگ در دکوراسیون آکواریوم و نمایش جزئیات عناصر آکواریوم، مانع دیدن پسماند و فضولات ماهی‌ها شده و به‌عنوان مکمل، نقش مهمی در تصفیه بیولوژیکی آکواریوم ایفا می‌کند. بخشی از این نقش، مربوط به باکتری‌های نیتروژن خواری است که نقش کلیدی در چرخه نیتروژن و تصفیه بیولوژیکی آکواریوم بر عهده داشته که با کلنی سازی روی سطح بستر ترکیبات سمی نیتروژن تولیدشده از فضولات ماهی، غذای باقی‌مانده و بقایای گیاهی را جذب و آب را تصفیه می‌کنند.
تأثیر شن آکواریوم بر پارامترهای شیمیایی آب آکواریوم
شن ازلحاظ ترکیبات سازنده آن به دو نوع خنثی و آهکی تقسیم می‌شوند. شن‌های آهکی در صورت استفاده در آکواریوم، می‌توانند با تغییر پارامترهای شیمیایی آب، شرایط زندگی را برای موجودات آبزی تغییر دهند.
استفاده از شن‌های قلیایی، آب آکواریوم را قلیایی کرده و شرایط را برای برخی از انواع ماهی مانند سیچلایدها که با آب‌های قلیایی خو گرفته‌اند؛ مساعدتر کرده ولی در صورت استفاده در آکواریوم‌های پلنت باعث بروز مشکلات متعددی ازجمله پوسیدگی گیاهان شود.
توصیه می‌کنیم برای کنترل بهتر آکواریوم خود از شن خنثی که فاقد ترکیبات آهکی هستند استفاده نمایید.
استفاده از شن به‌عنوان بستر در آکواریوم‌های گیاهی
شن آکواریوم بسته به مواد مغذی آن‌ها به دو نوع حاوی مواد مغذی و شن‌های معمولی تقسیم می‌شوند. گیاهان مختلف به مواد مغذی متفاوتی برای رشد نیاز دارند به همین دلیل در آکواریوم‌های پلنت، بایستی متناسب با نیاز گیاهان از شن مخصوص آکواریوم پلنت استفاده کنید.
گرانول‌های شن بستر آکواریوم گیاهی در سایزبندی‌های متفاوتی تولید می‌شوند و در هنگام استفاده بایستی متناسب با نوع گیاهان و حجم آب از سایز مناسب آن‌ها استفاده نمایید. شن درشت آکواریوم توانایی تثبیت ریشه‌های ریز گیاهان کوچک را در خود نداشته و شن ریز آکواریوم ریز نیز مانع گردش آب کف آکواریوم شده که علاوه بر جلوگیری از حرکت ریشه‌های گیاهان و دسترسی به مواد مغذی، مانع رسیدن اکسیژن به کلنی باکتری‌های نیتروژن‌خوار که برای رشد و تکثیر خود به اکسیژن وابسته هستند خواهند شد.
توصیه می‌شود در صورت استفاده از شن، سایزهای مختلف آن را استفاده نمایید تا در صورت تراکم، فاصله بین آن‌ها حفظ‌شده و ریشه گیاهان توانایی رشد و حرکت ریشه خود را حفظ نماید. به‌طورمعمول، بهترین اندازه برای گرانول‌های شن 1.5 تا 2.5 میلی‌متر است.
مقاومت شن در برابر فرسایش
شن بستر آکواریوم گیاهی به دلیل ساختار متراکمی که دارند از مقاومت خوبی در برابر فرسایش برخوردار بوده و مانع گل‌آلود شدن و پخش شدن گردوغبار در آکواریوم می‌شود. گل‌آلود شدن و انتشار گردوغبار در آب آکواریوم علاوه بر نفوذ در آب‌شش ماهی‌ها و مرگ آن‌ها، بر روی برگ گیاهان ته‌نشین شده و با بستن منافذ روی برگ آن‌ها باعث مرگ گیاهان خواهد شد.
آشنایی با انواع شن مناسب برای آکواریوم
در جهان بیش از صد نوع شن در اندازه و شکل‌های مختلفی وجود دارد ولی همه آن‌ها برای استفاده در آکواریوم آب شیرین مناسب نیستند. با توجه به تنوع زیاد شن‌های موجود در بازار، انتخاب صحیح شن به موضوع مهمی تبدیل‌شده که نیازمند شناخت کامل و تحقیقات دقیق در این زمینه است.
انتخاب شن مناسب آکواریوم تأثیر مستقیمی بر روی زیبایی و سلامت محیط‌زیست گیاهان و جانوران آکواریوم داشته به همین دلیل برای انتخاب آن بایستی با توجه به نوع جانوران آبزی و منطقه زیستی آن‌ها شن مناسب را انتخاب نمایید. ماسه و شن علاوه بر نقشی که به‌عنوان بستر و تصفیه آب آکواریوم بر عهده دارد می‌تواند شرایط آبی را برای رشد و تکثیر موجودات زنده آکواریوم بهینه نمایند.
انواع شن به دو نوع طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند که برخی از شن طبیعی عبارت‌اند از شن رودخانه، ماسه‌بادی، شن‌های سیلیسی، شامورت، شن شکری، اکلیلی، شن عربی و غیره که برخی از آن‌ها در آکواریوم مورداستفاده قرار می‌گیرد. هریک از شن‌های گفته‌شده دارای معایب و محاسن خاصی بوده که در صورت استفاده درست از آن‌ها می‌تواند به بهبود کیفیت آب کمک کند.
برخی از انواع شن با توجه به ویژگی‌های خاصی که دارند باهدفی خاصی در آکواریوم مورداستفاده قرار می‌گیرند برای مثال شن رودخانه به دلیل داشتن چگالی کم، برای ماهی‌های کف خوار مناسب بوده و برخی از شن‌های سیلیسی نیز می‌توانند با کاهش نیترات در آب، باعث بهبود کیفیت آب آکواریوم شوند. توصیه می‌کنیم به‌منظور جلوگیری از بیماری در آکواریوم حتماً قبل از استفاده از شن در آکواریوم آن‌ها را به‌خوبی شسته و ضدعفونی نمایید.
برخی از شن‌ها دارای ترکیبات آهکی هستند که با تغییر پارامترهای شیمیایی آب و آب را قلیایی می‌کنند؛ این نوع از شن‌ها و ماسه‌ها برای برخی از حیوانات و گیاهان آکواریومی مناسب نبوده و حتی می‌تواند برای آن‌ها مضر باشند. توصیه می‌کنیم برای ماهی‌های خود به‌ویژه ماهی دیسکس از شن‌های معمولی بدون ترکیبات آهکی استفاده نمایید.
شن مصنوعی پلاستیکی با روکش‌های رنگی یکی دیگر از انواع شن بوده که علاوه بر شستشوی آسان در صورت استفاده صحیح در طرح‌های مختلف، فضای زیبا و جذابی را برای ماهی‌های شما ایجاد می‌کند. برخی از انواع شن طبیعی و مصنوعی حاوی مواد مغذی هستند که برای استفاده در آکواریوم گیاهی بسیار کاربردی بوده و در رشد و تکثیر آن‌ها نقش بسزایی ایفا می‌کنند.
مقایسه شن‌های طبیعی و مصنوعی برای استفاده در آکواریوم
همان‌طور که در بخش قبل گفته شد انواع شن کف آکواریوم به دودسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند که استفاده از هر یک از آن‌ها معایب و محاسن خاص خود را دارد. شن‌های طبیعی مرغوب قیمت بالاتری نسبت به شن‌های مصنوعی داشته و به دلیل زیبایی ذاتی خود زیباترین نوع شن محسوب شده و محیط طبیعی را برای گیاهان و حیوانات شبیه‌سازی می‌کنند.
شن‌های مصنوعی از پلاستیک و در اندازه و شکل‌های مختلفی ساخته می‌شوند که ازنظر قیمت از شن‌های طبیعی قیمت پایین‌تری دارند. شن‌های مصنوعی از تنوع رنگی بالاتری برخوردار بوده ولی به دلیل استفاده از مواد رنگی و مصنوعی که حاوی مواد آلی و شیمیایی مضری برای موجودات زنده آکواریوم هستند می‌تواند باعث بیماری و مرگ آن‌ها شود.
شن‌های پلاستیکی به دلیل خاصیت پلاستیکی خود نسبت به شن‌های طبیعی بسیار ضعیف‌تر بوده و در برابر آب و نور خورشید از مقاومت کمتری برخوردار هستند. برای استفاده از شن‌های مصنوعی، باید اطمینان حاصل شود که موادی که در تولید آن‌ها استفاده‌شده، مضر نبوده و نسبت به آب و نور از مقاومت کافی برخوردار هستند.
استفاده از شن آکواریوم در بسترسازی آکواریوم گیاهی
گیاهان آبزی برای رشد خود نیازمند مواد مغذی هستند که این مواد مغذی توسط ریشه آن‌ها از طریق بستر جذب می‌شود. به‌طورکلی دو نوع بستر شامل خاک و بستر آکواریوم و شن در آکواریوم‌های گیاهی مورداستفاده قرار می‌گیرد.
خاک و بستر آکواریوم گیاهی به‌مرور در اثر واکنش‌های شیمیایی و حرکت ریشه گیاهان خرد و مواد مغذی آن‌ها آزادشده و توسط گیاهان جذب می‌شوند. شن آکواریوم آب شیرین به دو نوع شن‌های حاوی مواد مغذی و شن‌های معمولی که فاقد مواد مغذی برای گیاهان هستند تقسیم می‌شوند که نسبت به کود آکواریوم گیاهی از گرانول‌های سخت‌تری تشکیل‌شده و واکنش‌های شیمیایی در آن کندتر صورت می‌گیرد.
بستر آکواریوم همیشه تحت‌فشار هیدرولیکی بوده و به‌مرور فاصله بین گرانول‌های آن کاهش‌یافته و به‌مرور سخت می‌شود. سخت و فشرده شدن بستر مانع گردش آب در زیر بستر شده و زمینه را برای گیر افتادن پسماند و لجن، در برخی از نقاط را فراهم کرده و به همین دلیل به‌مرور شاهد بروز مشکلاتی مانند کدری آب، انتشار گازهای خطرناک، تجمع مواد سمی و بیماری موجودات آبزی خواهیم بود.
ازآنجایی‌که گرانول‌های خاک و بستر نرم بوده؛ نسبت به شن سریع‌تر تحت تأثیر فشار هیدرولیکی قرار خواهد گرفت؛ از طرفی شن‌های معمولی نیز فاقد مواد مغذی هستند لذا توصیه می‌شود در بسترسازی بسته به نوع گیاهان و منظره از هر دو در بسترسازی استفاده شود. برای رفع معایب گفته‌شده می‌توان از خاک و بستر آکواریوم گیاهی در مناطق حاوی پوشش گیاهی استفاده نموده و از شن آکواریوم در لایه‌های زیرین و یا به‌عنوان عنصر تزئینی در دکوراسیون آکواریوم استفاده نمایید.
بهترین شن برای آکواریوم‌های گیاهی
استفاده از شن‌های دارای ترکیبات آهکی باعث تغییر پارامترهای شیمیایی آب و عدم تسلط بر میزان مناسب آن‌ها می‌شود؛ به همین دلیل برای طراحی و ساخت آکواریوم پلنت باید از بستری که فاقد ترکیبات شیمیایی است استفاده نمایید. گیاهان آبزی برای تأمین مواد مغذی موردنیاز خود تا حد بسیار زیادی به بسترهای حاوی مواد مغذی متکی هستند؛ به همین دلیل درصورتی‌که گیاهان آکواریوم شما به بستری غنی نیازمند هستند توصیه می‌کنیم از خاک گود به‌عنوان بستر آکواریوم گیاهی استفاده نمایید.
به‌منظور کاهش هزینه، کنترل فشار هیدرولیکی آب و افزایش جریان آب در کف آکواریوم، می‌توانید در بخش‌هایی که حاوی پوشش گیاهی است از کود و خاک استفاده نموده و در زیر آن‌ها از شن‌های حاوی مواد مغذی استفاده نموده و در سایر بخش‌ها نیز از شن‌های معمولی استفاده کنید. در کل استفاده از شن‌های معمولی که فاقد مواد مغذی هستند متناسب با نوع آن‌ها برای تمامی ماهی‌ها و گیاهان آکواریومی بلامانع هست.
اندازه مناسب شن آکواریوم یکی دیگر از نکات حائز اهمیت در انتخاب شن آکواریوم آب شیرین است. اندازه گرانول‌های شن بایستی به‌اندازه‌ای ریز باشد که مانع حرکت ریشه گیاه هان نشده و به‌اندازه‌ای بزرگ نباشد که ریشه گیاهان کوچک از آن خارج شود.
اندازه گرانول‌های شن بایستی 1.5 تا 2.5 میلی‌متر باشد تا غذا در بین گرانول‌های آن گیرکرده و از ته‌نشین شدن و نفوذ آن در لایه پایین‌تر جلوگیری نموده و ماهی با جستجویی ساده آن را میل نماید. رنگ شن و ماسه علاوه بر ایجاد عمق میدان و نمایش جزئیات عناصر آکواریوم تأثیر زیادی در زندگی، تولیدمثل، استتار، شکار و تعامل ماهی‌ها با یکدیگر دارد.
یکی دیگر از ملاک‌های انتخاب بهترین نوع شن در آکواریوم‌های گیاهی، به رنگ و بافت سایر عناصر طراحی آکواریوم شامل چوب و صخره آکواریوم وابسته است. شن بایستی با سایر عناصر همگن بوده تا علاوه بر القا حس طبیعی بودن به زیباشناسی منظره آکواریوم کمک کند.
تعیین مقدار مناسب شن برای استفاده در آکواریوم
ضخامت شن کف آکواریوم به دلیل نقش آن در حفظ و رشد صحیح موجودات زنده آکواریوم از اهمیت بالایی برخوردار است. ضخامت بستر به عواملی مانند سبک طراحی، حجم آب آکواریوم، نوع گیاهان آبزی و موجودات زنده آن وابسته است.
برخی از گیاهان آکواریوم به نام اپی‌فیت‌ها برای کشت نیازی به بستر نداشته و مواد مغذی موردنیاز خود را به‌وسیله ریشه‌های خود به‌طور مستقیم از آب جذب می‌کنند. در برخی از سبک‌ها از لایه‌نازکی از شن به‌عنوان عنصر تزئینی در آکواریوم استفاده می‌شود درحالی‌که برخی از طراحان آکواریوم در برخی از سبک‌ها از شن برای ایجاد شیب استفاده کرده به همین دلیل ضخامت شن بایستی متناسب با شیب مدنظر طراح انتخاب شود.
یکی دیگر از عوامل مؤثر در ضخامت شن حجم آب آکواریوم است زیرا در آکواریوم‌هایی با حجم زیاد آب فشار هیدرولیکی افزایش می‌یابد به همین دلیل توصیه می‌شود در بستر این‌گونه از آکواریوم‌ها از دولایه شن به ترتیب با دانه‌بندی ۱ تا ۳ میلی‌متر و0.4 تا ۱ میلی‌متر استفاده نمایید. با توجه به موارد گفته‌شده به‌طورکلی توصیه می‌کنیم حداقل ضخامت شن و ماسه در کف آکواریوم ۵ سانتی‌متر باشد.
شستشوی و نگهداری شن‌های آکواریوم
شن و بستر همانند هر تجهیزات دیگری در آکواریوم نیازمند نگهداری و نظافت بوده و پس از مدت کوتاهی فضولات و لجن بر روی آن انباشته‌شده و سلامت موجودات زنده آکواریوم را به خطر خواهد انداخت. فیلتر آکواریوم به‌تنهایی نمی‌تواند تمامی بخش‌های آکواریوم به‌ویژه سطوح روی بستر را از وجود آلودگی‌ها پاک‌سازی نماید لذا نظافت و سیفون دوره‌ای کف آکواریوم لازم و ضروری است.
با توجه به اهمیت در ادامه به بررسی نحوه شستن و نگهداری شن آکواریوم خواهیم پرداخت.
چگونه شن آکواریوم را بشوییم؟
اولین اقدام پس از خرید شن آکواریوم شستن و ضدعفونی کردن آن است تا از انتشار و انتقال عوامل بیماری‌زا به آکواریوم جلوگیری گردد. برای شستن شن ابتدا یک آبکش یا سبد مشبک محکم که با مواد شوینده در تماس نبوده، تهیه‌کرده و آن را با آب به‌خوبی بشورید.
سبد را روی ظرف‌شویی قرار داده و شن را داخل آن بریزید. در صورت کوچک بودن گرانول‌های شن به آبکش با سوراخ‌های کوچک‌تر نیاز خواهید داشت.
سبد را زیر شیر آب قرار داده و با آب داغ بشورید.
در هنگام شستن سبد بچرخانید و این کار را تکرار کنید تا آب خارج‌شده از آن زلال و شفاف شود.
شن پس از ریختن در آکواریوم به‌آرامی در کف آکواریوم پخش نمایید.
هنگام شستن شن بهتر است بهتر است آن را به‌آرامی و مرحله‌به‌مرحله شسته و داخل آکواریوم بریزید و از مواد شوینده استفاده نکنید زیرا موجودات زنده آکواریوم به مواد شوینده حساس بوده و باعث مرگ آن‌ها خواهد شد. پس از شستن و ریختن شن داخل آکواریوم نیازی به شستن آن نداشته و صرفاً بایستی به‌صورت دوره‌ای با سیفون پسماند و لجن را از لابه‌لای گرانول‌های آن سیفون نمایید.
سیفون کردن شن آکواریوم
سیفون کردن دوره‌ای شن آکواریوم برای تمیز نگه‌داشتن آکواریوم امری لازم و ضروری است برای این کار ابتدا تجهیزات آکواریوم را از برق بکشید. درصورتی‌که هنگام سیفون کردن آب گل‌آلود نشده و دمای آب به‌شدت کاهش نیابد؛ نیازی به خارج کردن موجودات زنده آکواریوم نیست.
لازم به ذکر است درصورتی‌که بخاری را بلافاصله از آب خارج کنید به دلیل سرد و گرم شدن شیشه احتمال شکستن آن متصور بوده به همین دلیل باید ابتدا بخاری را از برق کشیده و پس از هم‌دمایی آن با آب آکواریوم آن را خارج کنید. سیفون را با آب شسته و آماده کنید.
سطلی آماده کرده و پایین‌تر از آکواریوم قرا دهید.
یک‌طرف سیفون را داخل آکواریوم قرار دهید و سر دیگر آن را داخل سطل قرار داده و با فشار دادن پمپ سیفون آب را به سمت سطل بکشید تا آب از آن خارج شود. در صورت بالا آمدن شن در سیفون، سر سیفون که داخل سطل است را گرفته و مانع جریان آب شوید تا شن از داخل سیفون خارج‌شده و مجدد در آکواریوم ته‌نشین شود.
سر سیفون که داخل آکواریوم قرار دارد را به‌صورت عمود بر شن کف قرار داده تا لجن و پسماند به همراه آب از آکواریوم خارج شود. در صورت لزوم سر سیفون را لابه‌لای شن فروکنید تا لجن ته‌نشین شده از لای شن خارج‌شده و این کار را تا زمانی که آب زلال و شفاف از سیفون خارج شود ادامه دهید.
پس از تخلیه و سیفون آکواریوم باید آب تخلیه‌شده را با آب تازه بدون کلر جایگزین کنید، اما باید توجه داشته باشید که دمای آب جایگزین باید با دمای آب موجود در آکواریوم یکسان باشد، زیرا موجودات زنده آکواریوم به تغییرات دمایی حساس بوده و افت دما باعث ایجاد شوک، بیماری و مرگ آن‌ها خواهد شد.
برای اندازه‌گیری دمای آب آکواریوم، می‌توانید از دماسنج آکواریوم استفاده کنید. درصورتی‌که قصد دارید شن به آکواریوم خود اضافه کنید ابتدا آن را بشورید زیرا علاوه بر احتمال انتقال عوامل بیماری‌زا، با حرکت ماهی‌ها گردوخاک از آن‌ها بلند شده و آب را کدر خواهد کرد.
به یاد داشته باشید نیازی به تمیز کردن کل شن‌های آکواریوم نبوده و تمیز کردن سه‌چهارم آن کافی است، زیرا باکتری‌های مفیدی در شن زندگی و تکثیر می‌کنند که وجود آن‌ها برای سلامتی موجودات آبزی ضروری است. بسته به نوع سیفون (ساچمه‌ای، برقی و …) نحوه مکش و طرز کار سیفون متغیر بوده به همین دلیل توصیه می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با سیفون مقاله سیفون آکواریوم را مطالعه نمایید.
نکاتی که باید در خرید و استفاده از شن آکواریوم باید مدنظر قرارداد
- رشد و کلنی سازی باکتری و توانایی آن‌ها در جذب ترکیبات نیتروژن آب محدود بوده و افزایش حجم پسماند و فضولات باعث افزایش آلودگی آکواریوم می‌شود. برای پیشگیری از مشکلات فوق بایستی تعداد و حجم موجودات زنده و حجم غذا آن‌ها متناسب با حجم آب و پوشش گیاهی بوده و به‌صورت دوره‌ای شن آکواریوم سیفون و آب تازه جایگزین شود.
- برخی از ماهی‌ها مانند ماهی بوفالو و اسکار برای تخم‌ریزی نیازمند بسترهای شنی بوده و با جابه‌جایی شن‌ها، محلی را برای تخم‌ریزی درست می‌کنند. توصیه می‌کنیم برای این‌گونه ماهی‌ها مخلوطی از شن‌های ریزودرشت استفاده نمایید.
- در انتخاب شن علاوه بر دقت به رنگ و اندازه آن به لبه‌های شن نیز توجه کنید زیرا در صورت تیز بودن لبه‌ها، دهان ماهی‌ها هنگام خوردن غذای ته‌نشین شده در کف، آسیب خواهد دید.
- هنگام بسترسازی اگر از چندلایه شن استفاده می‌کنید درشت‌ترین شن را در زیر قرار دهید تا علاوه بر تحمل بیشتر فشار هیدرولیکی، شن‌های ریزتر که به سطح بستر نزدیک هستند از ورود لجن به لایه‌های پایین‌تر جلوگیری نمایند.
- استفاده از فیلترهای زیر شنی در آکواریوم‌های که در بسترسازی از چندلایه شن استفاده می‌کنند و شن مانع نفوذ پسماند و فضولات به لایه‌های پایین‌تر می‌شود ضروری نیست.
- در صورت استفاده از ماهی‌های کف خوار که علاقه به جابه‌جایی بستر کف دارند؛ برای تمیز کردن شن کافی است هنگام سیفون کردن، سیفون را در بین شن‌ها حرکت دهید.
- به افراد مبتدی که تجربه کافی در طراحی آکواریوم ندارند توصیه می‌کنیم از چند نوع شن استفاده نکنند زیرا در هنگام نظافت شن‌ها با یکدیگر مخلوط شده و جداسازی آن‌ها دشوار خواهد بود.
- برای جلوگیری از حرکت و مخلوط شدن لایه‌های مختلف بستر و شن می‌توانید از یک‌لایه توری ضدعفونی شده در بین لایه‌ها استفاده نمایید.
- به افراد مبتدی توصیه می‌کنیم برای خرید شن آکواریوم به فروشگاه‌های معتبر مراجعه نموده و حتی‌الامکان از شن‌های جمع‌آوری‌شده در طبیعت در آکواریوم خود خودداری کنند.
نتیجه‌گیری
استفاده از بستر مناسب برای گیاهان آبزی بسیار مهم بوده و در رشد سالم و بهتر گیاهان تأثیر بسزایی دارد. استفاده از شن به‌عنوان بستر در آکواریوم مزایا و معایب خاصی داشته که استفاده از آن‌ها بسته به تشخیص طراح آکواریوم می‌تواند تغییر کند.
درصورتی‌که قصد استفاده از شن آکواریوم به‌عنوان بستر دارید بایستی نیازهای گیاهان و موجودات آبزی را در نظر بگیرید تا از سازگاری آن‌ها با شن مطمئن شده و در غیر این صورت از بستر دیگری استفاده نمایید. در صورت استفاده از شن برای حفظ تمیزی و کیفیت آب شن را به‌طور منظم سیفون نمایید.
با سپاس از اینکه سایت تنگیتو را برای مطالعه این مقاله انتخاب کردید