آب آکواریوم مهم‌ترین عامل در آکواریوم است که کیفیت و پارامترهای آن نقش کلیدی در رشد و سلامت ماهی و سایر موجودات زنده آبزی ایفا می‌کند. تهیه آب مناسب آکواریوم به‌عنوان محیط‌زیست موجودات زنده اهمیت ویژه‌ای داشته به‌نحوی‌که بر سلامت و زیبایی آنها تأثیر مستقیمی دارد.
اهمیت آب آکواریوم
آب آکواریوم علاوه بر محیط زندگی موجودات زنده آکواریوم منبع تأمین غذا، اکسیژن و آب موردنیاز آنها نیز محسوب می‌شود. تأمین آب مناسب و سالم برای ماهی‌های آکواریومی یکی از وظایف اصلی هر آکواریوم داری بوده و هرگونه بی‌توجهی به کیفیت آن می‌تواند آکواریوم را به قبرستان آنها تبدیل کند.
بسیاری از علاقه‌مندان به آکواریوم صرفاً به‌ظاهر آن توجه کرده و همواره به دنبال آکواریومی با آب تمیز و شفاف هستند. این دسته از افراد، دلیل اصلی شادابی و سلامت ماهیان خود را شفاف بودن و تمیزی ظاهری آب می‌دانند، درحالی‌که عوامل متعددی در کیفیت آن مؤثر است.
آب حاوی کلر، فلزات و ترکیبات نیتروژن دار مانند آمونیوم، آمونیاک، نیتریت و نیترات بوده که بر روی سلامت، رشد، تولیدمثل و طول عمر موجودات زنده آکواریوم تأثیر منفی می‌گذارد. طراحان و صاحبان حرفه‌ای آکواریوم گیاهی برای دستیابی به بهترین عملکرد پیش از اضافه کردن آب به آکواریوم با استفاده از روش‌های مختلفی ترکیبات سمی را از آب حذف کرده و پارامترهای شیمیایی آب را تنظیم می‌کنند.
انواع آب آکواریوم
آکواریوم‌ها با سه نوع آب مختلف شامل آب شیرین، آب‌شور و آب نیمه شور آبگیری می‌شوند که هر یک از آنها دارای ویژگی‌های خاصی است.
- آکواریوم آب شیرین: آب شیرین معمولاً برای نگهداری ماهی‌های آب شیرین و گیاهان سبز آکواریومی استفاده می‌شود. این نوع آکواریوم نسبت به آکواریوم آب‌شور هزینه کمتری داشته و نگهداری آن آسان‌تر است.
- آکواریوم آب‌شور: آب‌شور برای ماهی‌های دریایی و برخی از گونه‌های خاص استفاده می‌شود. نگهداری از آکواریوم‌های آب‌شور به تنظیمات دقیق‌تر و هزینه بیشتری نیاز داشته و محیطی بسیار زیبا و متنوع را به وجود می‌آورد.
- آکواریوم نیمه شور: آب نیمه شور ترکیبی از آب شیرین و آب‌شور بوده که برای برخی از گونه‌های خاص که نیاز به شرایط ویژه‌ای دارند، استفاده می‌شود.
انواع آب مورداستفاده در آکواریوم آب شیرین
برای داشتن آکواریوم سالم توجه به کیفیت آب از اهمیت بالایی برخوردار بوده که دستیابی به آن مستلزم انتخاب منبع آب مناسب و استفاده از تجهیزات تصفیه مناسب است. هر آبی برای استفاده در آکواریوم آب شیرین مناسب نیست.
آب آکواریوم گیاهی را از منابع مختلفی ازجمله رودخانه، چاه، نهر و یا آب‌لوله‌کشی شهری (قابل شرب) می‌توان تأمین نمود. استفاده از این آب‌ها به دلیل احتمال آلودگی به ترکیبات سمی و سختی بالا نیازمند تصفیه هستند.
آب چاه برای استفاده در آکواریوم
آب‌های زیرزمینی مانند آب چاه، ممکن است به دلیل دارا بودن مواد معدنی، حاوی آهک و گچ باشند که باعث افزایش سختی آب می‌شود. درصورتی‌که TDS (میزان مواد جامد محلول در آب) بالاتر از ۱۵۰ باشد؛ احتمال رسوب ترکیبات معدنی در آب افزایش خواهد یافت لذا نمی‌توان از آنها به‌صورت مستقیم در آکواریوم استفاده نموده و می‌بایست از دستگاه تصفیه آب یا سختی گیر استفاده نمایید.
افرادی که به آب چاه و چشمه عاری از آلودگی دسترسی دارند، این آب می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای استفاده در آکواریوم‌های خانگی باشد. توصیه می‌کنیم برای بار اول، پارامترهای شیمیایی آب اندازه‌گیری شود تا از کیفیت آن اطمینان حاصل شود.
کیفیت آب چاه براثر بارندگی، خشک‌سالی و کم‌آبی تغییر می‌کند لذا در صورت بروز این موارد می‌بایست آب چاه را بررسی نمایید.
اگرچه بیشتر ماهی‌ها به‌مرور با پارامترهای آب سازگار می‌شوند، اما سختی آب آکواریوم گیاهی یکی از مواردی است که ماهی‌ها سخت‌تر به آن عادت می‌کنند. در مناطقی که سطح آب‌های زیرزمینی بالا است، احتمال آلودگی آب چاه به آلودگی‌های انگلی و میکروبی افزایش می‌یابد لذا توصیه می‌شود از فیلتر استریل کننده UV در آکواریوم استفاده نموده و آب آکواریوم را به‌صورت دورهای برای آزمایش به آزمایشگاه‌های معتبر ارسال نمایید.
آب چاه در کنار معایبی که دارد، رایگان بوده و عاری از کلر و ترکیباتی مانند کلرامین است که ممکن است در آب‌های شهری وجود داشته باشند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود آب چاه به یکی از گزینه‌های مناسب برای استفاده در پرورش آبزیان تبدیل شود.
آب دریاچه، برکه و رودخانه
آب دریاچه، برکه و رودخانه جزء آب‌های سطحی محسوب می‌شوند که ازنظر افراد مبتدی برای استفاده در آکواریوم مناسب هستند؛ درحالی‌که استفاده از این آب‌ها به دلیل احتمال آلودگی‌های صنعتی، انگلی و بیماری‌های مختلف با ریسک بالایی همراه بوده و استفاده از آنها برای آکواریوم توصیه نمی‌شود.
کیفیت آب دریاچه، برکه و رودخانه به‌شدت تحت تأثیر تغییرات اقلیمی قرار داشته لذا در صورت استفاده از این آب‌ها برای آکواریوم، توصیه می‌شود به‌صورت دورهای مورد آزمایش و بررسی قرار گیرند. بااینکه استفاده از آب‌های طبیعی کارآمد و ارزان به نظر می‌رسد، اما توصیه می‌کنیم همواره برای سلامت ماهی‌های آکواریوم خود از آب‌های تصفیه‌شده استفاده نمایید.
آب باران
آب باران، اگرچه یک منبع طبیعی است، ولی به دلیل آلودگی‌های هوایی و صنعتی، برای استفاده در آکواریوم مناسب نیست. درصورتی‌که قصد دارید از آب باران در آکواریوم، خود استفاده نمایید؛ قبل از استفاده، کیفیت آن را بررسی کنید.
آب‌معدنی
آب‌های معدنی عاری از آلودگی‌های میکروبی و انگلی بوده و سختی (TDS) آنها بین 70 تا 120 است. آب‌های معدنی از کیفیت بالایی برخوردار بوده و در مقایسه با آب‌لوله‌کشی بسیار گران‌تر هستند.
لازم به ذکر است در برخی از آب‌های معدنی ترکیباتی وجود دارد که ممکن است برای ماهی‌ها مضر یا حتی کشنده باشد؛ بنابراین، در صورت استفاده از آب‌های معدنی برای آکواریوم، باید به ترکیبات موجود در آنها دقت کنید.
آب مقطر
آب مقطر یکی دیگر از گزینه‌هایی مورداستفاده در آکواریوم است که مقدار پارامترهای شیمیایی آن حداقل مقدار ممکن است. ازآنجاکه ماهی‌ها و موجودات زنده آکواریوم به سطح‌های خاصی از سختی و PH نیاز دارند لذا باید پارامترهای شیمیایی آب مقطر بر اساس نوع ماهی‌ها تنظیم گردد.
به‌طورکلی، توصیه می‌شود که به ازای هر چهار لیتر آب، یک قاشق مرباخوری نمک (از نوع سنگ نمک) و مقداری گچ یا صدف خردشده به آب مقطر اضافه کنید. این کار به تنظیم پارامترهای شیمیایی آب آکواریوم، سلامت ماهی‌ها و موجودات زنده کمک می‌نماید.
آب‌لوله‌کشی شهر
در اغلب مناطق کشور، آب‌لوله‌کشی شهری به دلیل کیفیت مناسب، هزینه پایین، فراوانی و دسترسی آسان، بهترین منبع برای استفاده در آکواریوم آب شیرین محسوب می‌شود. علیرغم ویژگی‌های مثبت ذکرشده، آب‌لوله‌کشی حاوی کلر، کلرامین، فلزات سنگین، آمونیاک، نیتریت و نیترات بوده که برای آبزیان آکواریوم سمی و کشنده است.
علیرغم کشنده بودن کلر برای تمامی موجودات زنده، مقدار آن در آب‌لوله‌کشی برای انسان بی‌خطر بوده ولی برای ماهی‌های آب شیرین کشنده است. توصیه می‌کنیم از استفاده نمودن آب‌لوله‌کشی شهری به‌صورت مستقیم در آکواریوم اجتناب نموده و پیش از استفاده در آکواریوم، آن را تصفیه نمایید.
روش‌های آماده‌سازی آب شهری برای آکواریوم آب شیرین
آب‌لوله‌کشی به‌راحتی در دسترس بوده به همین دلیل یکی از بهترین منابع برای تأمین آب موردنیاز برای آکواریوم‌های آب شیرین محسوب می‌شود. آماده‌سازی آب‌لوله‌کشی برای استفاده در آکواریوم آب شیرین به سه روش شامل استفاده از دستگاه تصفیه آب RO، استفاده از گردش آب و حرارت و استفاده از محلول‌ها و افزودنی‌های آماده‌سازی آب امکان‌پذیر بوده که در ادامه به تشریح هر یک خواهیم پرداخت.
استفاده از دستگاه تصفیه آب RO برای تهیه آب آکواریوم
دستگاه‌های تصفیه آب خانگی، به‌ویژه فیلترهای اسمز معکوس (RO)، یکی از محبوب‌ترین روش‌ها برای تصفیه آب شهری است. این دستگاه‌ها با استفاده از فیلترهای مختلف املاح، ناخالصی‌ها، آلاینده‌های فیزیکی و شیمیایی موجود در آب را جدا نموده و کیفیت آن را برای استفاده در آکواریوم بهبود می‌بخشد.
یکی از مزایای اصلی استفاده از آب تصفیه‌شده با دستگاه اسمز معکوس، خلوص بالا و عدم وجود مواد مضر برای ماهی‌ها است. همچنین، با افزودن مقدار مناسب از محلول‌های معدنی، می‌توانید سختی آب را به‌دلخواه تنظیم کرده و محیطی ایده‌آل برای گونه‌های مختلف ماهی‌ها ایجاد کنید.
بااین‌حال، باید توجه داشت که هزینه اولیه خرید دستگاه تصفیه آب RO نسبتاً بالا است. همچنین، باوجود محدودیت‌های برداشت آب، ازنظر حجم تولید آب مشکلی نخواهید داشت، زیرا بسته به نوع دستگاه، می‌توانید روزانه بین 100 تا 150 لیتر آب تصفیه‌شده دریافت کنید.
دستگاه‌های تصفیه آب RO با جذب ترکیبات و عناصر موجود در آب، آن را به سطحی بسیار بالا از خلوص می‌رسانند. هنگام استفاده از آب تصفیه‌شده RO، به‌منظور جلوگیری از تغییر ناگهانی در PH آب ظرفیت بافری آب را افزایش دهید.
برای آشنایی با دستگاه تصفیه آب RO و اجزا آن می‌توانید به مقاله فیلتر اسمز معکوس چیست؟ مراجعه نمایید.
آماده‌سازی آب آکواریوم با استفاده از گردش آب و حرارت
یکی دیگر از روش‌های کلرزدایی و آماده‌سازی آب آکواریوم استفاده از گردش آب و حرارت است. در این روش مقدار آب موردنیاز خود را در ظرفی با دهان‌گشاد ریخته و درون آن حدود یک ساعت بخاری (تنظیم دمای آب) و سنگ هوا یا پمپ هوا (ایجاد جریان آب) قرار دهید تا با ایجاد جریان آب کلر آن به سطح آب حرکت و از آن خارج گردد.
برای حذف کلر آب آکواریوم می‌توانید آب را جوشانده و با این روش علاوه بر ضدعفونی آب آکواریوم، سرعت کلرزدایی را افزایش دهید. به یاد داشته باشید جوشاندن آب آکواریوم باعث افزایش سختی آب آکواریوم شده و قبل از استفاده می‌بایست علاوه بر تنظیم سختی آب، دمای آن را با دمای آب آکواریوم هم‌دما کنید.
استفاده از محلول‌ها و افزودنی‌های آماده‌سازی آب
محلول‌ها و افزودنی‌های آماده‌سازی آب آکواریوم با تنظیم و اصلاح پارامترهای شیمیایی آب، شرایط لازم را برای زندگی ماهی‌ها و دیگر موجودات آبزی را فراهم می‌آورند. در حال حاضر استفاده از محلول‌ها و افزودنی‌های آماده‌سازی آب، ارزان‌ترین، ساده‌ترین روش برای آماده‌سازی و شفاف‌سازی آب آکواریوم و کلرزدايي آب شهری است.
این افزودنی‌ها توسط شرکت‌های مختلف بانام‌های تجاری متفاوتی ازجمله آکوالایف، واترگارد، جنرال واترگارد و آکواسیف در حجم‌های مختلفی مانند ۱۰۰، ۱۲۰، ۲۰۰ و ۵۰۰ میلی‌لیتر تولید و در بازار عرضه می‌شوند. محلول محافظ آب آکواریوم پلنت یکی از افزودنی‌هایی است که برای آکواریوم‌های گیاهی تولیدشده که علاوه بر تنظیم پارامترهای شیمیایی آب، حاوی عناصر موردنیاز گیاهان آکواریوم بوده و به رشد و بهبود شرایط آنان کمک می‌کند.
به‌طورکلی، این افزودنی‌ها علاوه بر کلرزدایی، حذف فلزات مضر مانند سرب و زنگ آهن، حذف ترکیبات نیتروژن دار، محافظت از پوست آبزیان در برابر آسیب‌های جزئی و تقویت سیستم ایمنی بدن ماهی باعث شفافی، ضدعفونی و از بین رفتن انواع قارچ‌های موجود در آب می‌شوند. فرآیند کلی آماده‌سازی و ترکیبات این محلول‌ها مشابه یکدیگر بوده و تنها تفاوت آنها در حجم موردنیاز و نوتریشن‌های موجود در آنها است.
به افراد مبتدی برای حذف فلزات سنگین و کلر توصیه می‌کنیم از افزودنی‌های ضد کلر و محافظ آب استفاده نمایند. به یاد داشته باشید در صورت راکد بودن آب حدود ۲۴ تا ۴۸ ساعت زمان نیاز است تا محلول به‌خوبی عمل نماید.
استفاده از افزودنی‌های آماده‌سازی آب در آکواریوم‌های جدید
برای استفاده از این محلول‌ها آماده‌سازی آب در آکواریوم‌های جدید می‌بایست ابتدا تمامی تجهیزات و دکوراسیون آکواریوم را نصب نموده سپس به‌آرامی (جلوگیری از کدر شدن آب) آکواریوم را با آب شهری آبگیری نموده و تجهیزات را روشن کنید تا آب آکواریوم به گردش درآید. پس از آبگیری آکواریوم به میزان توصیه‌شده بر روی بسته‌بندی، محلول به آب آکواریوم اضافه نمایید و حدوداً یک ساعت صبر کنید تا آب کلرزدایی و آماده گردد.
برای آشنایی با مراحل آماده‌سازی آب آکواریوم برای انتقال ماهی و سایر موجودات زنده می‌توانید به مقاله چرخه نیتروژن یا سیکل ازت مراجعه نمایید.
استفاده از افزودنی‌های آماده‌سازی آب در آکواریوم‌های قدیمی
درصورتی‌که آکواریوم شما جدید نبوده و پارامترهای شیمیایی آن پایدار است برای کاهش غلظت عناصر مضر آب باید به‌صورت دورهای آب آکواریوم رو سیفون و آکواریوم را تمیز نمایید. برای سیفون و نظافت دورهای آن توصیه می‌کنیم از برداشتن بیش از 30 درصد آب آکواریوم خودداری نمایید زیرا بیش از این مقدار احتمال شوک (تغییرات شدید پارامترهای شیمیایی و دمای آب) به موجودات زنده آکواریوم را افزایش خواهد داد.
برای آماده‌سازی آب برای آکواریوم‌های قدیمی از ریختن مستقیم شهری به آکواریوم خودداری نموده و از قبل آب مناسب را برای این کار آماده نمایید. برای آماده‌سازی آب از یک ظرف مناسب دهان‌گشاد استفاده نموده و بخاری آکواریوم درون آن قرار دهید تا آب موردنظر با آب آکواریوم هم‌دما شود سپس مقدار معینی (دستور راهنمای محلول) از محلول به آن اضافه نموده و به مدت یک ساعت با استفاده از سنگ هوا یا پمپ آب، آب را به جریان بیندازید تا به‌آرامی برای استفاده در آکواریوم آماده شود.
توجه داشته باشید که با هر نوبت سیفون و تعویض آب آکواریوم، مقداری از ذخیره باکتری‌های مفید آکواریوم کاسته خواهد به همین دلیل برای جبران آن می‌بایست از محلول‌های مخصوصی که برای تقویت باکتری آب آکواریوم ساخته‌شده استفاده نمایید. توجه داشته باشید در آغاز راه‌اندازی آکواریوم نباید تعداد زیادی ماهی به آن اضافه نمایید زیرا آکواریوم شما فاقد باکتری‌های مفید و سیکل ازت (نیتروژن) است لذا در صورت رعایت نکردن این موضوع آب به‌سرعت طی 24 تا 48 ساعت کدر و شیری‌رنگ شده و بوی نامطبوعی می‌گیرد.
عوامل مؤثر در کیفیت آب آکواریوم
آب آکواریوم مهم‌ترین عامل در نگهداری آکواریوم آب شیرین و موجودات زنده آن است. عوامل متعددی ازجمله پارامترهای شیمیایی، دما، جریان آب آکواریوم، فیلتراسیون، شفافیت آب، اکسیژن محلول در آب، کیفیت غذا و کاشت گیاهان آبزی در کیفیت آب آکواریوم مؤثر بوده که برای اطمینان از پایداری شرایط آب می‌بایست به‌طور منظم کنترل شوند.
به‌طورکلی برای ماهیان زینتی یک استاندارد ملی وجود دارد که خلاصه این استاندارد در جدول زیر قابل‌مشاهده است.
هر نوعی از ماهی بسته به شرایط بومی محل زندگی خود نیازمند کیفیت آب متفاوتی بوده و یک استاندارد واحد برای همه انواع ماهی‌های آکواریومی وجود ندارد.
نقش پارامترهای شیمیایی در کیفیت آب آکواریوم
موجودات زنده متناسب با محیط زندگی خود به شرایط خاصی ازجمله شرایط آب و هوایی زیستگاه بومی خودسازگار شده و نمی‌توانند در هر شرایطی زندگی کنند. موجودات زنده آبزی ازجمله گیاهان و ماهی‌ها بیش از هر چیزی به آب وابسته بوده به‌طوری‌که تغییر در کیفیت آن به‌طور مستقیم در زندگی آنها تأثیرگذار است.
پس از تمیزی ظاهری و شفافیت آب آکواریوم مهم‌ترین عامل در کیفیت آب آکواریوم پارامترهای شیمیایی آن شامل: خاصیت اسیدی (PH)، سختی آب (GH)، ظرفیت بافری (KH)، شوری و نوتریشن‌ها و عناصر کمیاب است. ماهی‌های آب شیرین آب موردنیاز خود را از طریق پوست خود جذب کرده و هرگونه تغییر در پارامترهای شیمیایی به‌سرعت تأثیر خود را بر روی این موجودات نشان داده و احتمال بیماری را در آنها افزایش خواهد داد.
با توجه به اهمیت پارامترهای شیمیایی به افراد مبتدی توصیه می‌کنیم قبل از خرید ماهی و گیاه آبزی در خصوص شرایط نگهداری و آب مناسب آنها تحقیق کرده و انواع همگن را انتخاب نمایند.
برای آشنایی با پارامترهای شیمیایی آب توصیه می‌کنیم مقاله پارامترهای شیمیایی آب را مطالعه نمایید.
خاصیت اسیدی یا PH آب آکواریوم
مقدار PH بیانگر مقدار اسیدی یا بازی بودن آب بوده و هرچه مقدار آن کمتر از هفت باشد آب‌اسیدی‌تر و بیشتر از هفت قلیایی‌تر و در صورت صفر بودن خنثی است. میزان قدرت اسیدی (PH) در مایعات را بین عدد صفر الی چهارده تقسیم نموده‌اند که عدد صفر اسیدی‌ترین، عدد هفت حالت خنثی و عدد چهارده قلیایی‌ترین حالت ممکن خواهد؛ به‌عبارتی‌دیگر مقدار اسید بودن آب با مقدار Ph رابطه معکوس داشته و هرچه مقدار آن کاهش یابد خاصیت اسیدی بیشتر خواهد بود.
PH آب در حالا عادی خنثی (Ph =7) بوده و مقدار سختی استاندارد آن نیز می‌بایست زیر 100 باشد این در حالی است که در بسیاری از مناطق کشور PH آب آشامیدنی لوله‌کشی استاندارد نبوده به همین دلیل در منازل از دستگاه تصفیه اسمز معکوس استفاده می‌گردد. PH آب تصفیه‌شده به روش اسمز معکوس بین 6.۴ الی ۶.۸ است که مقدار 6.8 آن برای موجودات زنده آکواریوم بسیار مطلوب است.
PH آب آکواریوم با استفاده از تست‌های PH اندازه‌گیری شده و مقدار آن بسته به نوع ماهی بین 6.5 تا 7.5 برای عموم ماهی‌های آب شیرین مناسب است. راه‌اندازی درست چرخه نیتروژن و سیفون منظم آب آکواریوم در بهبود و تنظیم مقدار PH آب نقش کلیدی دارد.
برای آشنایی با خاصیت اسیدی آب می‌توانید به مقاله خاصیت اسیدی یا PH آب آکواریوم مراجعه نمایید.
هرگونه جسم خارجی، فضولات ماهی و بافت موجودات زنده در اثر تجزیه در آب آکواریوم به آمونیاک تبدیل می‌شود. در صورت افزایش آمونیاک، PH آب افزایش و خاصیت اسیدی آب کاهش می‌یابد که این امر علاوه بر تأثیر بر روی باکتری‌های نیتریفیکاسیون (6.5 الی 7.5) که آمونیاک را به نیتریت و نیترات تبدیل می‌کنند؛ باعث پاره شدن مویرگ موجودات زنده آکواریوم درنتیجه مرگ آنها می‌شود.
محدوده استاندارد PH آب آکواریوم برای ماهی
- ماهی‌های گرمسیری (مانند تتراها و گورامی‌ها) 6.5 الی 7.5
- ماهی‌های آب شیرین (مانند گلدفیش) 7 الی 8
- ماهی‌های خاص (مانند دیسکس) 6 الی 6.5
- ماهی‌های آب‌شور 8 الی 8.4
ظرفیت بافری یا KH آب آکواریوم
ظرفیت بافری (KH) یکی از مهم‌ترین پارامترهای شیمیایی آب است که مانع تغییر ناگهانی خاصیت اسیدی آب می‌شود. به بیانی ساده‌تر ظرفیت بافری باعث ثابت ماندن خاصیت اسیدی آب در مقابل اضافه نمودن اسید و باز به آب می‌شود.
KH مانند یک اسفنج تغییرات PH آب را در خود جذب کرده و مانع تغییر آن می‌شود ولی پس از تکمیل ظرفیت بافری، PH با سرعت بالایی تغییر می‌کند. برای آزمایش ظرفیت بافری آب آکواریوم می‌توان از نوارهای آزمایش KH و کیت‌های آزمایش KH که حاوی محلول‌هایی برای این منظور است استفاده نمایید.
برای آشنایی با ظرفیت بافری می‌توانید به مقاله ظرفیت بافری آب مراجعه نمایید.
سختی یا GH آب آکواریوم
سختی آب آکواریوم پلنت بیانگر مقدار مواد معدنی محلول در آب بوده و هرچه مقدار آن بالاتر باشد آب سخت‌تر و هرچه کمتر باشد آب نرم است. میزان سختی آب آکواریوم آب شیرین پلنت یا GH به میزان ترکیبات کربناتی و غیر کربناتی کلسیم و منیزیم گفته می‌شود که بر اساس آن آب‌ها به سه دسته شامل آب سبک، آب نسبتاً سخت و آب سخت تقسیم می‌شوند.
برخی از ماهی و موجودات زنده آکواریوم به آب سخت و برخی نیز سبک سازگار بوده به همین دلیل در انتخاب ماهی‌ها و گیاهان آکواریوم آب شیرین پلنت بایستی به مقدار سختی موردنیاز آنها توجه نمایید.
برای آشنایی با سختی آب می‌توانید به مقاله سختی آب مراجعه نمایید.
شوری یا Salinity آب آکواریوم
شوری آب یکی دیگر از پارامترهای شیمیایی آب است که بیانگر مجموع عناصر حل‌شده در آب آکواریوم است. شوری آب بسته به نوع کاربرد آن می‌تواند برای موجودات زنده آکواریوم مفید یا مضر باشد.
ماهی و موجودات زنده آکواریوم در مقابل شوری آب واکنش‌های مختلفی نشان می‌دهند و به‌گونه‌ای که برخی از انواع آنها (ماهی‌های لب‌شور) صرفاً در آب‌های نسبتاً شور تخم‌ریزی کرده و برخی دیگر مانند مارماهی‌ها به‌شدت در مقابل شوری آب آسیب‌پذیر می‌باشند.
برای آشنایی با شوری آب می‌توانید به مقاله شوری آب مراجعه نمایید.
نوتریشن‌ها و عناصر کمیاب آب آکواریوم
نوتریشن‌ها به عناصر مغذی گفته می‌شود که وجود آنها برای رشد صحیح موجودات زنده لازم و ضروری است. موجودات زنده متناسب با نوع و نژاد خود به نوتریشن‌های مختلف و با مقادیر متفاوت نیاز دارند.
کمبود نوتریشن در آب آکواریوم پلنت، باعث بروز مشکلات مختلفی در گیاهان آکواریوم خواهد شد که با بررسی نحوه رشد و ساختار برگ آنها تا حد زیادی قابل‌تشخیص است. نوتریشن‌ها انواع گوناگونی دارند که به روش‌های مختلفی می‌توان آنها را دسته‌بندی کرد.
نوتریشن‌ها برحسب مقدار نیاز گیاهان به دودسته درشت مغذی (Macronutrients) و ریزمغذی (Micronutrients) تقسیم می‌شوند. درشت مغذی‌ها شامل کربن، هیدروژن، اکسیژن، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، منیزیم، گوگرد و کلسیم در حجم انبوه برای تأمین انرژی موردنیاز گیاهان مصرف مورد مصرف قرار می‌گیرند درحالی‌که ریزمغذی‌ها شامل آهن، کلر، بور، مس، روی در حجم کم و برای فرآیندهایی که در رشد و تکامل گیاه مؤثر هستند مورداستفاده قرار می‌گیرند.
نوع دیگری از دسته‌بندی برای نوتریشن‌ها شامل مواد معدنی و غیر معدنی است. مواد معدنی به عناصری گفته می‌شوند که گیاه آنها را صرفاً به‌صورت محلول در آب توسط ریشه جذب می‌کند؛ درحالی‌که مواد غیر معدنی علاوه بر ریشه توسط برگ گیاه نیز قابل‌جذب هستند.
برای آشنایی با نوتریشن آب آکواریوم می‌توانید به مقاله نوتریشن‌ها و عناصر کمیاب آب آکواریوم مراجعه نمایید.
اهمیت دما در کیفیت آب آکواریوم
دمای آب آکواریوم گیاهی به دلیل تأثیر مستقیمی که بر روی کاهش یا افزایش فعالیت‌های زیستی متابولیسم موجودات زنده آکواریوم دارد؛ یکی از عوامل مهم در کیفیت آب آکواریوم محسوب می‌شود. جریان خون این موجودات بسته بوده به همین دلیل در مقابل تغییرات دمایی بسیار آسیب‌پذیر هستند.
ماهی و موجودات زنده آکواریوم آب شیرین غالباً بومی مناطق استوایی بوده و با دمای آن منطقه (24 الی 30 درجه سانتی‌گراد) خو گرفته‌اند. در محیط بومی تغییرات دمایی در طول شبانه‌روز به‌کندی رخ‌داده و موجودات زنده آبزی، زمان کافی برای تطبیق خود داشته‌اند؛ لذا تغییر دمای آب آکواریوم پلنت به‌صورت ناگهانی باعث شوک، استرس، بیماری و حتی مرگ آنها خواهد شد.
یکی از دلایل بیماری و مرگ ماهی‌های زینتی آکواریوم‌های آب شیرین که افراد کم‌تجربه کمتر به آن توجه می‌کنند افت و تغییرات دمایی ناگهانی دما آب آکواریوم است. بخاری آکواریوم یکی از وسایل ضروری آکواریوم بوده که برای جلوگیری از کاهش دما مورداستفاده قرار می‌گیرد.
برای آشنایی با بخاری آکواریوم می‌توانید به مقاله بخاری آکواریوم مراجعه نمایید.
در صورت کاهش دمای آب آکواریوم گیاهی، ترموستات بخاری آکواریوم جریان برق را وصل و با افزایش دما (بیش از مقدار مشخص‌شده) جریان برق را قطع نموده و با این روش مانع کاهش دمای آب آکواریوم می‌شود. به یاد داشته باشید هنگام خرید بخاری آکواریوم، متناسب با حجم آب آکواریوم، بخاری مناسب را انتخاب نمایید؛ زیرا بخاری ضعیف از توان کافی برای گرم کردن آب برخوردار نبوده و بخاری قوی نیز به‌سرعت دمای آب را بالابرده و باعث تغییرات ناگهانی دمای آب آکواریوم خواهد شد.
افزایش دمای آب آکواریوم پلنت علاوه بر ایجاد شوک در موجودات زنده آکواریوم باعث افزایش جنبش مولکولی گازهای محلول در آب به‌ویژه اکسیژن و فرار آنها به سطح آب می‌شود. کاهش اکسیژن محلول در آب باعث اختلال در عملکرد میکروارگانیسم‌های حیاتی آب درنتیجه تغییر پارامترهای شیمیایی و اختلال در چرخه‌های حیاتی آب آکواریوم می‌شود.
موجودات زنده آکواریوم با افزایش دما با کمبود اکسیژن مواجه شده لذا برای تأمین اکسیژن موردنیاز خود به سطح آب آمده و به‌مرور به دلیل خستگی، خفه‌شده و در آب غرق می‌شوند. دماسنج آکواریوم یکی دیگر از وسایل مهم آکواریوم است که از آن برای اندازه‌گیری دمای آب آکواریوم استفاده می‌شود.
غالباً افراد کم‌تجربه هنگام خرید دماسنج آکواریوم به دلیل عدم آشنایی با برندهای معتبر، بخاری را از برندهای متفرقه انتخاب می‌نمایند که باعث افزایش خطا در تشخیص دما درنتیجه افزایش مرگ‌ومیر ماهی‌های آکواریوم آنها می‌شود. دماسنج آکواریوم در مدل‌های مختلفی ازجمله دماسنج‌های دیجیتال، دماسنج‌های برچسبی یا نواری، دماسنج‌های جیوه‌ای و الکلی ساخته و عرضه می‌شود.
برای آشنایی با دماسنج آکواریوم می‌توانید به مقاله دماسنج آکواریوم مراجعه نمایید.
نقش جریان آب در کیفیت آب آکواریوم
یکی دیگر از عوامل حیاتی و کلیدی در حفظ و بهبود کیفیت آب آکواریوم، گردش آب است. گردش و جریان آب آکواریوم پلنت باعث افزایش سطح تماس آب با اکسیژن، درنتیجه افزایش میزان اکسیژن محلول در آب می‌شود.
جریان آب باعث پخش و هم‌دمایی آب آکواریوم در بخش‌های مختلف شده و باعث کاهش استرس دمایی موجودات زنده آکواریوم می‌شود. شبیه‌سازی جریان آب آکواریوم همانند محیط بومی، علاوه بر ایجاد آرامش در موجودات زنده باعث بهبود شرایط زندگی و رفتار طبیعی آنها می‌شود.
جریان آب مانع راکد شدن آب درنتیجه تجمع زباله و ترکیبات سمی در نقاط مرده آکواریوم شده و از انتشار عوامل بیماری‌زا در بخش‌های مختلف آکواریوم جلوگیری می‌کند. جلبک‌ها معمولاً در آب‌های راکد که ترکیبات و مواد مغذی در آنجا به‌وفور یافت می‌شوند به‌سرعت رشد می‌کنند؛ به همین دلیل گردش آب با جلوگیری از تجمع مواد مغذی در این نقاط از رشد آنها پیشگیری می‌نماید.
تجهیزات مختلفی مانند موج ساز، فیلتر و پمپ آب آکواریوم باعث جریان آب در آکواریوم می‌شوند.
نقش فیلتراسیون در کیفیت آب آکواریوم
همان‌طور که در بخش‌های قبلی به آن اشاره شد آب حاوی ترکیبات مختلفی است که بر روی پارامترهای شیمیایی آن تأثیرگذار است. ماهی و موجودات زنده آکواریوم متناسب با شرایط محیط طبیعی خود با مقدار مشخصی از پارامترهای شیمیایی خو گرفته به‌نحوی‌که تغییر هر یک از آنها بر روی زندگی این موجودات تأثیر مستقیمی خواهد داشت.
در آکواریوم‌های پلنت، ترکیبات نیتروژن دار که از فساد و تجزیه غذای مانده، فضولات و اجزاء بدن موجودات زنده به وجود می‌آید؛ باعث تغییر پارامترهای شیمیایی و کیفیت آب می‌شود. دستگاه تصفیه آب آکواریوم پلنت طی سه مرحله شامل تصفیه مکانیکی، تصفیه بیولوژیک و تصفیه شیمیایی و با مکش آب در امتداد مدیاهای نصب‌شده در داخل خود، آب را تصفیه نموده و ترکیبات مضر و سمی آب را جدا و آن را برای موجودات زنده آکواریوم سم‌زدایی می‌کند.
اولین مرحله تصفیه آب آکواریوم، تصفیه مکانیکی است که در آن با استفاده از مدیای مکانیکی شامل: اسفنج، پشم‌شیشه و … گردوغبار، ذرات بزرگ و معلق آب جذب و جدا می‌شود. آب پس از تصفیه مکانیکی به تصفیه بیولوژیکی که باکتری‌های نیتروژن خوار در مدیاهای آن شامل: بیوسرامیک، سیپوراکس، بیوبال و … کلنی سازی می‌کنند؛ هدایت‌شده و در آنجا ترکیبات نیتروژن آن کاهش و حذف می‌شوند.
درنهایت آب به تصفیه شیمیایی هدایت‌شده و در آنجا ترکیبات شیمیایی، رنگ، بوی نامطبوع، سموم و داروهای موجود در آب پس از عبور از مدیاهای شیمیایی شامل زغال فعال، زئولیت، پیت موس، رزین و … جذب و از آب آکواریوم خارج می‌شود. در آکواریوم‌های گیاهی متناسب با حجم آکواریوم، بودجه و کارایی فیلتر، از انواع مختلف فیلتر شامل زیر شنی، اسفنجی یا بیوفیلتر، فیلتر سطلی، فیلتر هنگآن، فیلتر سامپ، تاپ فیلتر، اسکیمر پروتئین، فیلتر داخلی یا اینترنال و فیلتر اسمز معکوس استفاده می‌شود.
برای آشنایی با انواع فیلتر آب آکواریوم می‌توانید به مقاله فیلتر آکواریوم و انواع آن مراجعه نمایید.
اهمیت شفافیت آب در کیفیت آب آکواریوم
بینندگان زمانی می‌توانند از جزئیات زیبا و رنگارنگ گیاهان، ماهی‌ها و دکوراسیون داخل آکواریوم لذت ببرند که آب آن شفاف باشد. آب شفاف نه‌تنها نشان‌دهنده پاکیزگی و بهداشت محیط آکواریوم است، بلکه تأثیر زیادی بر روی کیفیت زندگی ماهی‌ها و سایر موجودات زنده آکواریوم دارد.
شفافیت آب علاوه بر نقش مهمی که در زیبایی و جذابیت آکواریوم دارد، عامل اصلی حفظ سلامت و زیبایی آکواریوم است. آب کدر نشان‌دهنده وجود باکتری، ویروس و مواد شیمیایی مضر بوده که باعث افزایش احتمال بیماری موجودات زنده آکواریوم می‌شود.
ماهی‌ها برای شنا کردن و پیدا کردن غذا به آبی شفاف نیاز داشته و در صورت کدر بودن آن دچار استرس شده و خلق‌وخوی آنها تغییر خواهد کرد. آب شفاف نشان‌دهنده عملکرد سیستم تصفیه آکواریوم و تعادل پارامترهای شیمیایی آب بوده که برای سلامت و رشد موجودات زنده آکواریوم ضروری است.
نقش اکسیژن در کیفیت آب آکواریوم
ماهیان و سایر موجودات آبزی به اکسیژن محلول در آب وابسته و کمبود آن باعث استرس، کاهش فعالیت و در موارد شدید، مرگ آنها خواهد شد. میزان اکسیژن محلول در آب یکی از نشانه‌های کیفیت آب آکواریوم محسوب می‌شود.
برای آگاهی از اهمیت اکسیژن در آکواریوم می‌توانید به بخش اکسیژن آکواریوم مراجعه نمایید.
برخی از باکتری‌های موجود در مدیای فیلتر بیولوژیکی با تبدیل آمونیاک و نیتریت به نیترات که از فضولات و اجساد موجودات زنده آکواریوم به وجود می‌آید؛ سپس حذف نیترات آب آکواریوم، آب را تصفیه می‌کنند. برای مثال باکتری‌های نیتریفیکاسیون که ترکیبات سمی نیتروژن را اکسید و جذب می‌کنند برای فعالیت خود به اکسیژن محلول در آب وابسته بوده و کاهش اکسیژن کارایی این باکتری‌ها را کاهش داده درنتیجه مواد سمی در آب آکواریوم افزایش می‌یابد.
برخی از گونه‌های جلبک‌های آب شیرین برای رشد و تکثیر به دی‌اکسیدکربن و نیتروژن وابسته بوده و افزایش اکسیژن مانع رشد آنها خواهد شد. حفظ سطح اکسیژن محلول در آب آکواریوم (Do) یکی از راه‌های اصلی مبارزه با رشد جلبک‌ها، درنتیجه حفظ کیفیت آب آکواریوم است.
کاشت گیاهان آبزی، استفاده از تجهیزات هواسازی و تغییر در ساختار آکواریوم راه‌هایی هستند که به‌وسیله آنها می‌توان اکسیژن محلول در آب را افزایش داد.
نقش غذا در کیفیت آب آکواریوم
غذای ماهی و سایر موجودات زنده غنی از ترکیبات مغذی است به همین دلیل به‌طور مستقیم بر کیفیت آب آکواریوم مؤثر است. تغذیه بیش‌ازحد (حجم و دفعات غذادهی) موجودات زنده آکواریوم (حتی غذای باکیفیت) علاوه بر ایجاد بیماری کبد چرب در موجودات زنده آکواریوم، باعث تولید پسماند و افزایش فضولات آنها درنتیجه افزایش تولید آمونیاک، نیتریت و نیترات در آب آکواریوم و کاهش کیفیت آب می‌شود.
استفاده از غذاهای بی‌کیفیت و نامناسب باعث بی‌میلی و عدم استقبال موجودات زنده آکواریوم، درنتیجه افزایش حجم پسماند غذا و کدر شدن آب آکواریوم پلنت خواهد شد. غذاهای زنده و منجمد معمولاً کمتر از غذاهای خشک آب را آلوده کرده به همین دلیل توصیه می‌کنیم برای حفظ کیفیت آب آکواریوم از غذاهای طبیعی، غذاهای منجمد و غذاهای زنده و در صورت ضرورت از غذاهای خشک باکیفیت استفاده نمایید.
برای ایجاد ولع در ماهی و سایر موجودات زنده آکواریوم پلنت و جلوگیری از زرد شدن آب آکواریوم توصیه می‌کنیم در طول روز طی چند مرحله (کاهش حجم غذا و افزایش دفعات) به ماهی‌های خود غذا داده و در صورت تجمع پسماند غذا آن را سریعاً سیفون نمایید.
نقش گیاهان آکواریومی بر کیفیت آب آکواریوم
گیاهان آکواریوم علاوه بر نقشی که در زیبایی آکواریوم دارند، در حفظ و بهبود کیفیت آب نیز به‌صورت مؤثری عمل می‌کنند. گیاهان با جذب نور و مواد مغذی در فرآیند فتوسنتز دی‌اکسیدکربن آب را جذب کرده و اکسیژن آزاد می‌کند و با این کار علاوه بر کاهش گازهای سمی باعث بهبود عملکرد میکروارگانیسم‌های آب و سایر موجودات زنده آکواریوم می‌شوند.
ترکیبات نیتروژن دار از قبیل نیتریت و نیترات که برای موجودات زنده آکواریوم سمی هستند توسط گیاهان به‌عنوان کود جذب‌شده و با همین روش کیفیت آب را بهبود می‌بخشند. گیاهان آکواریوم پلنت با جذب مواد مغذی موردنیاز جلبک‌ها مانعی طبیعی برای رشد جلبک‌ها محسوب می‌شوند.
برای مثال در گذشته از گیاه اِلودآ(elodea canadensis) برای کاهش سختی و تصفیه آب استفاده می‌کردند. این گیاه به‌صورت طبیعی همانند فیلتر عمل کرده و ترکیبات آب آکواریوم که در افزایش سختی آب نقش دارند؛ جذب کرده و باعث نرم شدن آب می‌شوند.
گیاهان به‌عنوان پناهگاه و زیستگاه طبیعی، محیطی امن و مناسبی برای تخم‌گذاری و استراحت ماهی‌ها و سایر موجودات آبزی فراهم می‌کنند. به‌طورکلی گیاهان با فعالیت‌های طبیعی خود به تعادل بیولوژیکی باعث بهبود کیفیت آب آکواریوم شده و شرایط مطلوبی را برای زندگی موجودات آبزی فراهم می‌کنند.
تست‌های کیفیت آب
نظارت و تثبیت کیفیت آب آکواریوم علاوه بر جلوگیری از بیماری و مرگ موجودات زنده آکواریوم، باعث تثبیت و پایداری شرایط آکواریوم درنتیجه کاهش استرس ماهی و موجودات زنده آکواریوم خواهد شد. داشتن یک آکواریوم سالم و زیبا، نیازمند نظارت دقیق بر روی کیفیت آب بوده و این نظارت بدون تست و آزمایش منظم، پارامترهای شیمیایی و ترکیبات نیتروژن دار امکان‌پذیر نیست.
نحوه انجام تست‌های کیفیت آب
برای انجام تست‌های کیفیت آب، می‌توانید از تستر آب آکواریوم موجود در بازار که شامل کیت‌های مخصوص و دستورالعمل‌های لازم برای انجام آزمایش‌های مربوطه است استفاده نمایید. توصیه می‌کنیم قبل از شروع، حتماً دستورالعمل‌های کیت آزمایش را به‌دقت مطالعه نموده و بر اساس آن اقدام نمایید.
غالباً برای انجام آزمایش آب آکواریوم باید مطابق زیر اقدام نمایید:
- یک نمونه آب از وسط آب آکواریوم و نه از سطح بالا یا پایین آن بردارید.
- با استفاده از مواد شیمیایی موجود در کیت، تست‌های مختلف را بر روی نمونه آب انجام دهید و نتایج را با جدول راهنمای کیت مقایسه کنید.
- با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، اقدامات لازم را برای بهبود کیفیت آب انجام دهید.
انواع تست‌های کیفیت آب
طراحان و صاحبان حرفه‌ای آکواریوم برای اطمینان از کیفیت آب آکواریوم خود اقدام به انجام آزمایش‌های مختلفی بر روی آب آکواریوم می‌کنند که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.
- تست خاصیت اسیدی (PH): میزان اسیدی یا قلیایی بودن آب برای ماهیان آب شیرین غالباً بایستی بین 6.5 تا 7.5 باشد.
- تست آمونیاک (NH₃/NH₄+): آمونیاک برای ماهیان بسیار سمی بوده و مقدار آن بایستی نزدیک به صفر باشد.
- تست نیتریت: نیتریت نیز برای آبزیان سمی است و باید نزدیک به صفر باشد.
- تست نیترات: نیترات آب آکواریوم از تجزیه آمونیاک و نیتریت توسط باکتری‌های نیتروژن خوار به وجود آمده و نسبت به آنها از خطر کمتری برخوردار است. مقدار نیترات آب باید کمتر از ppm40 باشد.
- تست سختی کلی آب (GH): GH نشان‌دهنده میزان مواد معدنی محلول در آب بوده و مقدار آن بایستی بین 4 تا 8 dGH باشد.
- تست سختی کربناتی (KH): KH نشان‌دهنده سختی کربناتی آب یا همان میزان یون‌های کربنات و بی‌کربنات موجود در آب بوده که به تثبیت PH کمک می‌کند.
- تست فسفات (PO₄³-): PO₄³- نشان‌دهنده فسفات موجود در آن بوده و بیش از 1 میلی‌گرم از آن در هر لیتر شرایط را برای رشد جلبک‌ها محیا خواهد کرد.
- تست اکسیژن محلول (DO): DO نشان‌دهنده اکسیژن محلول در آب بوده و 5 میلی‌گرم (اکسیژن در هر لیتر آب) از آن برای تنفس ماهی‌ها و باکتری‌های آب ضروری است.
- تست TDS (کل مواد جامد محلول): TDS نشان‌دهنده میزان مواد معدنی و مواد آلی محلول در آب بوده که بسته به نوع ماهی مقدار موردنیاز آن متفاوت است.
- تست کلر و کلرامین: کلر و کلرامین برای ماهی‌ها و باکتری‌های مفید موجود در آب آکواریوم بسیار سمی بوده و مقدار آن می‌بایست صفر باشد.
انجام تست‌های منظم کیفیت آب یکی از مهم‌ترین وظایف یک نگه‌دارنده آکواریوم بوده که هرگونه سستی در آن احتمال شیوع بیماری و مرگ موجودات زنده آکواریوم را افزایش خواهد داد.
تغییر رنگ آب آکواریوم
آب آکواریوم به‌عنوان زیستگاه ماهیان و گیاهان آبی، نیازمند مراقبت و توجه ویژه‌ای است. صاحبان آکواریوم در نگهداری آکواریوم با بروز برخی مشکلات شایع و مختلفی مواجه می‌شوند که آگاهی از دلیل بروز و راه‌حل این مشکلات می‌تواند شرایط نگهداری از آکواریوم را برای آنها لذت‌بخش‌تر نماید.
تغییر رنگ و بوی آب آکواریوم یکی از مشکلات رایج برای صاحبان آکواریوم است که سلامت موجودات زنده آکواریوم را با مخاطرات جدی مواجه می‌کند. رنگ آب آکواریوم با توجه به شرایط و نوع آلودگی به رنگ‌های مختلفی تغییر می‌کند که با شناخت دلایل آن می‌توان از شکل‌گیری و پیشرفت آن جلوگیری نمایید.
کدر و خاکستری شدن رنگ آب آکواریوم
یکی از مشکلات شایع در آکواریوم تغییر رنگ آب آکواریوم به رنگ سفید مایل به خاکستری است. این تغییر رنگ می‌تواند به دلایل مختلفی ازجمله کثیفی شن بستر، وجود ترکیبات محلول، رشد باکتری‌ها نمایان شده و در صورت عدم رسیدگی، ممکن است به مشکلات جدی‌تری منجر شود.
دلیل اصلی کدر و خاکستری شدن رنگ آب آکواریوم غالباً به دلیل عدم شستشوی صحیح شن بستر آکواریوم بوده که با تخلیه آب آکواریوم و شستشوی مجدد آن مشکل مرتفع خواهد گردید. اگر شست و شوی شن بستر مشکل شما را حل نکرد و PH آب بالابود محتمل‌ترین علت به‌ویژه در آکواریوم تازه اندازی شده، مقدار بالای ترکیبات محلول مانند فسفات، سیلیکات و یا فلزات سنگین بوده که با سیفون نمودن بخشی از آب آکواریوم این مشکل نیز حل خواهد شد.
در بسیاری از موارد آب کدر بلافاصله پس از راه‌اندازی آکواریوم پدیدار نمی‌شود بلکه روزها، هفته‌ها و یا حتی ماه‌ها بعدازآن به وجود آمده که نشان‌دهنده عدم تثبیت چرخه نیتروژن در آب آکواریوم است. تثبیت و تکمیل چرخه نیتروژن یک الی چهار هفته (زمان لازم برای تکثیر و کلنی سازی باکتری‌های نیتروژن خوار) به درازا کشیده و پس‌ازآن به‌مرور با تجزیه ترکیبات نیتروژن دار، آب زلال خواهد شد.
یکی دیگر از دلایل اصلی تغییر رنگ آب آکواریوم حجم زیاد فضولات ماهی، گیاهان پوسیده و مواد آلی است که باکتری‌ها توان تجزیه آنها را نداشته درنتیجه به‌صورت معلق در آب شناور شده و آب را کدر می‌کنند. برای جلوگیری از کدر شدن آب آکواریوم، نظافت دورهای، تعویض به موقع آب، استفاده از فیلتر مناسب، استفاده از غذای با کیفیت و کاهش حجم غذا، مؤثر و ضروری میباشد.
قهوه‌ای شدن رنگ آب آکواریوم
تغییر رنگ آب آکواریوم به رنگ قهوه‌ای همراه با بوی نامطبوع غالباً ناشی از تجزیه پسماندهای غذا، مرگ موجودات زنده، گیاهان پوسیده و فاسد است که باعث به خطر انداختن سلامت ماهی‌ها و موجودات زنده درون آکواریوم می‌شود. تعویض منظم 20 الی 30 درصد آب آکواریوم دو بار در ماه، استفاده از ماهی‌های کف خوار پلنت، استفاده از مدیای زغال اکتیو در فیلتراسیون و استفاده از مواد شیمیایی تصفیه‌کننده آب می‌تواند کمک زیادی به شفاف‌سازی آب نماید.
یکی دیگر از دلایل قهوه‌ای و کدر شدن آب آکواریوم، رشد جلبک‌های قهوه‌ای (Diatoms) است که در شرایط نوری ضعیف و حضور سیلیکات‌ها روی دیواره‌ها و دکوراسیون آکواریوم رشد می‌کنند. استفاده از لامپ‌های مخصوص آکواریوم، کاهش میزان نور، سیفون منظم کف آکواریوم برای کنترل مواد آلی، استفاده از ضد جلبک، نظافت منظم دیواره‌ها، دکوراسیون و بستر آکواریوم می‌تواند به کاهش رشد این جلبک‌ها و بهبود کیفیت آب کمک کند.
یکی دیگر از دلایل قهوه‌ای شدن رنگ آب آکواریوم خارج شدن شیره و صمغ چوب، برگ و مواد گیاهی طبیعی است که در دکوراسیون آکواریوم استفاده می‌شود. این المان‌ها حاوی مواد آلی به نام تانن بوده که علاوه بر اسیدی کردن آب آکواریوم، باعث تغییر رنگ آب آکواریوم به زرد یا قهوه‌ای می‌شود.
طراحان آکواریوم با الگوبرداری از مناطق بومی آمریکای جنوبی، آکواریوم‌های حاوی ماهی‌های این منطقه را مملو از شاخ و برگ (سبک بیوتوپ) کرده تا تانن موجود در آنها به‌صورت طبیعی آب را اسیدی‌تر نموده و شرایط را برای تخم‌ریزی این ماهی‌ها فراهم نماید. برای جلوگیری از زرد شدن آب آکواریوم می‌توانید از زغال اکتیو در فیلتر آکواریوم خود استفاده نمایید.
تغییر رنگ آب آکواریوم به رنگ سبز
علت اصلی سبز شدن رنگ آب آکواریوم رشد جلبک‌های سبزرنگ در آکواریوم است که به دلایل مختلفی نمایان می‌شوند. اصلی‌ترین علت رشد جلبک آکواریوم آب شیرین نور بیش‌ازحد، استفاده از نور شدید و افزایش حجم مواد مغذی به‌ویژه فسفات و نیترات در آکواریوم است.
شایع‌ترین علت سبز شدن آب، قرارگیری آکواریوم در معرض نور خورشید بوده که با تغییر محل آن و استفاده از ضد جلبک‌ها تا حد زیادی مرتفع خواهد گردید. علاوه بر نور شدید خورشید روشن گذاشتن بیش‌ازحد لامپ‌های آکواریوم نیز می‌تواند باعث رشد جلبک‌های سبزرنگ شده که با کاهش مدت‌زمان آن تا حد زیادی قابل‌پیشگیری است.
جلبک‌های سبز برای ادامه حیات نیازمند فسفات بوده که منبع اصلی آن مواد غذایی ته‌نشین شده و آب با سختی زیاد است. فسفات آب آکواریوم را اندازه‌گیری نمایید درصورتی‌که مقدار آن بیش‌ازحد مجاز بود حجم غذا ماهی را کاهش داده و از آب تصفیه‌شده (Ro) استفاده نموده و یا با قرار دادن رزین و زئولیت در فیلتر، سختی آب را کاهش دهید.
نیترات آب یکی دیگر از منابع غذایی جلبک‌ها محسوب می‌شود که به‌مرورزمان با تجزیه فضولات و پسماند غذای ماهی مقدار آن در آب افزایش‌یافته و زمینه را برای رشد جلبک‌ها فراهم می‌نماید. برای حذف نیترات از آب آکواریوم به مواردی مانند کیفیت و حجم غذا (دومرتبه در شبانه‌روز و مقدار کم)، تعداد ماهی (یک سانتی‌متر مربع به ازای هر لیتر) و عملکرد صحیح فیلتراسیون توجه کنید.
تجمع کف در سطح آب آکواریوم
تشکیل کف در برخی موارد مانند رفتار تولیدمثلی ماهی‌ها می‌تواند طبیعی باشد اما اگر کف با بوی بد، تغییر رنگ آب یا رفتار غیرعادی ماهی‌ها همراه باشد؛ باید علت آن بررسی گردد. کف روی سطح آب آکواریوم معمولاً به دلیل ریختن آب، تجمع مواد آلی، عملکرد پمپ یا فیلتر، کیفیت پایین آب و عدم برقراری چرخه نیتروژن، تولیدمثل برخی از انواع ماهی، استفاده از مواد شیمیایی و شوینده‌ها، ایجاد می‌شود که در ادامه به تشریح دلایل احتمالی آن خواهیم پرداخت.
کف سطح آب آکواریوم ناشی از ریختن آب
ریختن آب از فاصله زیاد باعث برهم خوردن بستر آکواریوم و تولید کف روی سطح آب خواهد شد که اصلاح نحوه ریختن آب مشکل فوق را مرتفع خواهد نمود. توصیه می‌کنیم برای اضافه کردن آب به آکواریوم یک ظرف کوچک در کف آکواریوم قرار داده و به‌آرامی آب را داخل آن بریزید تا با شکسته شدن فشار آب از برهم خوردن بستر و سایر تجهیزات پیشگیری گردد.
کف سطح آب آکواریوم به دلیل تجمع مواد آلی
کف ناشی از مواد آلی و مواد پروتئینی بیشتر در آکواریوم‌های آب‌شور شایع بوده که علت اصلی آن افزایش فضولات، فساد اعضای بدن و پسماند غذای (حاوی مقادیر زیادی پروتئین) موجودات زنده آکواریوم است. حباب‌های این نوع از کف، به‌صورت کوچک و به‌هم‌پیوسته بر روی آب قابل‌ملاحظه است.
سیفون آب آکواریوم، نظافت منظم آکواریوم و تجهیزات آن به‌ویژه عناصر دکوراسیون (مانند سنگ‌ها و گیاهان)، اصلاح رژیم غذایی و خارج کردن اجزای بدن موجودات آکواریوم می‌تواند از بروز این نوع کف در پیشگیری نماید. توصیه می‌کنیم در آکواریوم‌های آب‌شور، از اسکیمر پروتئین برای حذف مواد آلی آب آکواریوم و پیشگیری از بروز این مشکل استفاده نمایید.
عملکرد پمپ یا فیلتر
پمپ هوا یا فیلتر به دلیل ایجاد جریان شدید در آب کف تولید نموده و در صورت وجود مواد آلی در آب آکواریوم این حباب‌ها به حباب‌های پایدار تبدیل خواهند شد. برای جلوگیری از این مشکل، عملکرد پمپ‌ها و فیلترها را بررسی کرده و متناسب با حجم آب آکواریوم از تجهیزات مناسب استفاده نمایید.
کیفیت پایین آب و عدم برقراری چرخه نیتروژن
آب باکیفیت پایین و فرایند ناقص چرخه نیتروژن، باعث تجمع مواد زائد در آب آکواریوم درنتیجه ایجاد کف در سطح آب آکواریوم می‌شود. برای حل این مشکل علاوه بر اضافه نمودن محلول باکتری به آب آکواریوم، از تغذیه بیش‌ازحد ماهی‌ها خودداری نمایید.
کف ناشی از تولیدمثل برخی از انواع ماهی
برخی از انواع ماهی مانند ماهی بتا (فایتر) یا گورامی‌ها هنگام تخم‌ریزی، زیر سطوح شناور (برگ) روی سطح آب کف تولید می‌کنند تا تخم خود را در داخل آنها قرار داده و از آنها محافظت نمایند. این نوع کف برای سایر موجودات زنده آکواریوم مضر نبوده بلکه نشان‌دهنده شرایط مساعد آکواریوم است.
استفاده از مواد شیمیایی و شوینده‌ها
یکی دیگر از دلایل شایع کف در سطح آکواریوم وجود مواد شوینده در آب آکواریوم است که از نشانهای آن می‌توان به وجود رگه‌های رنگی بر روی حباب کف اشاره نمود. این نوع کف نشان‌دهنده وجود مواد شوینده در آب آکواریوم بوده که حتی برای مقادیر بسیار اندک برای موجودات زنده آکواریوم خطرناک است.
در صورت ملاحظه کف ناشی از مواد شوینده باید ماهی و موجودات زنده آکواریوم را بلافاصله از آکواریوم خارج نموده و تمام تجهیزات آکواریوم را شستشو نمایید تا کف آن از بین برود. لازم به ذکر است در برخی مواقع داروها و مکمل‌ها با تغییر پارامترهای شیمیایی آب باعث تشکیل کف بر روی سطح آب می‌شوند که پس از طی شدن مراحل درمان و سیفون آب آکواریوم از بین خواهند رفت.
ارتباط کیفیت آب و بیماری‌ها ماهی‌ها
کیفیت آب آکواریوم و بیماری ماهی‌ها ارتباط مستقیم با یکدیگر دارند. آب آکواریوم نه‌تنها محیط زندگی ماهی‌ها را فراهم می‌کند، بلکه کیفیت آن می‌تواند به‌طور مستقیم بر سلامت و کیفیت زندگی ماهی‌ها و سایر موجودات زنده آکواریوم تأثیر گزار باشد.
مقدار آمونیاک و نیتریت حاصل از فضولات ماهی و پسماند مواد غذایی باعث تغییر پارامترهای شیمیایی آب درنتیجه مسمومیت و مشکلات تنفسی در موجودات زنده آکواریوم خواهد شد. افزایش ترکیبات نیتروژن دار شرایط را برای رشد برخی از جلبک‌های آب شیرین فراهم کرده و این جلبک‌ها به‌سرعت شروع به جذب مواد مغذی آب می‌کنند.
با کاهش مواد مغذی، رشد گیاهان آکواریوم با اختلال مواجه شده درنتیجه سطح اکسیژن کاهش و تصفیه آب نیز مختل می‌گردد. با مختل شدن تصفیه آب، ترکیبات سمی در آب افزایش‌یافته که باعث کاهش PH آب درنتیجه شوک و تضعیف سیستم ایمنی و بروز بیماری ماهی و سایر موجودات زنده آکواریوم می‌شود.
ماهی‌های مختلف با مقادیر متفاوتی از سختی آب خو گرفته‌اند لذا هرگونه تغییر در کیفیت آب باعث تغییر در سختی آب خواهد شد که با علائمی مانند اختلالات رشد و بیماری‌های استخوانی قابل‌تشخیص خواهد بود. گیاهان آبزی با جذب ترکیبات سمی آب در کیفیت آب آکواریوم نقش مهمی ایفا می‌کنند لذا استفاده و نگهداری صحیح از آنها می‌تواند به ایجاد یک اکوسیستم پایدار و سالم در آکواریوم کمک کند.
با توجه به نقش کیفیت آب آکواریوم در سلامت و بیماری موجودات زنده آکواریوم توصیه می‌کنیم برای حفظ کیفیت آب آکواریوم به‌صورت مستمر بر روی سطح نیتریت، نیترات، PH و سختی آب نظارت کرده و از تصفیه آب آکواریوم مناسب استفاده نمایید.
چرخه نیتروژن
نیتروژن اصلی‌ترین عنصر تشکیل‌دهنده بدن موجودات زنده است که پس از مرگ آنها در فرایندی به‌عنوان چرخه نیتروژن، توسط باکتری‌های شوره‌زار به هوا بازمی‌گردد. چرخه نیتروژن یا چرخه ازت در تمامی نقاط زمین ازجمله دریاها نیز وجود داشته و صرفاً متعلق به خشکی نیست.
برای آشنایی با چرخه نیتروژن می‌توانید به مقاله چرخه نیتروژن یا سیکل ازت مراجعه نمایید.
چرخه نیتروژن یکی از مهم‌ترین فرآیندها در راه‌اندازی آکواریوم بوده و بیشتر مرگ‌ومیر ماهی‌ها در آکواریوم‌های تازه راه‌اندازی شده به دلیل عدم تکمیل این چرخه است. به‌طورکلی چرخه نیتروژن در آکواریوم با آبگیری آکواریوم شروع‌شده و به‌مرور طی 4 هفته به اتمام خواهد می‌رسد.
در طول راه‌اندازی چرخه نیتروژن باکتری‌های نیتروژن خوار مانند نیتروزوموناس و نیتروباکترها که به‌صورت آزاد در همه جای آب آکواریوم پخش هستند؛ با استفاده از مایع لزجی که از خود ترشح می‌کنند به سطوح چسبیده و شروع به تشکیل کلنی می‌کنند. این باکتری‌ها با اکسید ترکیبات نیتروژن دار (فضولات و اندام موجودات زنده آکواریوم) که در آب آکواریوم به‌صورت آمونیاک، نیتریت و نیترات به‌وفور یافت می‌شوند؛ شروع به جذب نیتروژن آنها کرده و با این کار خاصیت سمی بودن آب را کاهش داده و پارامترهای شیمیایی آب آکواریوم را بهبود می‌دهند.
عوامل متعددی ازجمله دمای آب، PH آب آکواریوم، میزان اکسیژن محلول در آب، شوری آب، تجهیزات نورپردازی، ترکیبات کلر در آب، بدعمل کردن فیلتر و تأثیرات دارویی در سرعت چرخه نیتروژن آکواریوم مؤثر است. برای افزایش سرعت راه‌اندازی چرخه نیتروژن از راهکارهای مختلفی ازجمله تعویض مدیاهای داخل فیلتر، مکمل و داروهای تسریع‌کننده چرخه نیتروژن می‌توان استفاده نمود.
به‌طورکلی برای راه‌اندازی چرخه نیتروژن سه روش شامل راه‌اندازی چرخه نیتروژن بدون ماهی، راه‌اندازی چرخه نیتروژن بدون ماهی و دارو و راه‌اندازی چرخه نیتروژن با ماهی وجود دارد که هر فردی با توجه به شرایط خود می‌تواند از هریک از روش‌ها استفاده نماید.
برای آماده‌سازی آب آکواریوم و تسریع در چرخه نیتروژن به افراد مبتدی توصیه می‌کنیم، دمای بخاری آکواریوم را بین 27 تا 30 درجه سانتی‌گراد تنظیم نمایند. فیلتر و پمپ هوا را روشن کرده و به آب آکواریوم محلول باکتری اضافه نمایید تا به رشد و تکثیر باکتری‌های مفید در مدیا فیلتر کمک نمایند.
انتقال ماهی به آکواریوم
رهاسازی ماهی در آکواریوم یکی از مراحل مهم و حساس در نگهداری آکواریوم است که اگر به‌درستی انجام نشود، می‌تواند سلامت ماهی و سایر موجودات زنده آکواریوم را تحت تأثیر قرار دهد. توصیه می‌کنیم پس از رهاسازی ماهی در آکواریوم لامپ آکواریوم را خاموش کرده و از غذا دادن به ماهی‌ها اجتناب نمایید.
آب به آب‌کردن ماهی در آکواریوم‌های قدیمی
برای انتقال ماهی به آکواریوم‌های قدیمی که چرخه نیتروژن آن به‌درستی سپری‌شده است؛ ابتدا کیسه ماهی‌ها را به مدت 15 الی 30 دقیقه در آب آکواریوم قرار دهید تا دمای آب داخل کیسه با دمای آب آکواریوم هم‌دما شود. پس از هم‌دمایی آب کیسه ماهی‌ها را بازکرده و کمی از آب آکواریوم به داخل کیسه اضافه کرده و 15 دقیقه صبر کرده و این کار را چندین مرتبه تکرار کنید تا ماهی به پارامترهای شیمیایی آب عادت کند.
پس از انجام مراحل بالا با تور ماهی را گرفته و به‌آرامی در آکواریوم رها کنید. پس از رهاسازی ماهی‌ها، به مدت چند ساعت به رفتار و سلامت آنها توجه نموده و اطمینان حاصل کنید که ماهی‌ها به‌خوبی با محیط جدید سازگار شده و نشانهای از استرس یا بیماری در آنها وجود نداشته باشد. توصیه می‌کنیم قبل از رهاسازی ماهی جدید در آکواریوم، آن را چند روز در محیط قرنطینه نگهداری کنید و از سلامت آن اطمینان حاصل نمایید.
آب به آب‌کردن ماهی در آکواریوم‌های جدید
آب به آب به آب‌کردن ماهی در آکواریوم‌های جدید همانند آب به آب‌کردن ماهی در آکواریوم‌های قدیمی است با این تفاوت که آکواریوم جدید فاقد ماهی است. برای انتقال ماهی به آکواریوم جدید می‌بایست حداقل 24 ساعت قبل از انتقال ماهی آکواریوم را با آب مناسبی که چرخه نیتروژن آن کامل و پارامترهای شیمیایی آن متناسب با نیازهای ماهی‌های شما است آبگیری و تمام تجهیزات آن راه‌اندازی گردد.
درنهایت بقیه کار مشابه آب به آب‌کردن ماهی در آکواریوم‌های قدیمی است.
نگهداری و تعویض آب آکواریوم
آب آکواریوم به‌مرورزمان با تجمع مواد زائد و ترکیبات نیتروژن دار آلوده‌شده به همین دلیل می‌بایست به‌صورت دورهای تعویض گردد. تعویض منظم آب و نظافت دورهای آکواریوم به کاهش غلظت مواد سمی، تنظیم پارامترهای شیمیایی و افزایش اکسیژن محلول در آب درنتیجه بهبود شرایط زندگی موجودات زنده آکواریوم کمک می‌کند.
مراحل تعویض آب آکواریوم
با رعایت نکات و مراحل زیر می‌توانید آب آکواریوم خود را با کمترین احتمال آسیب تعویض نموده و محیطی سالم و مطلوب برای ماهیان و گیاهان آکواریوم خود فراهم نمایید.
- آب‌لوله‌کشی (برای آگاهی از نحوه صحیح آماده‌سازی آب شهری به قسمت‌های قبلی مراجعه کنید) به‌اندازه موردنیاز در یک ظرف ریخته و به آن محلول‌های ضد کلر و کاندیشنرهای آب اضافه نمایید تا کلر و مواد شیمیایی مضر آن از بین بروند.
- برای جلوگیری از شوک دمایی به موجودات زنده آکواریوم، بخاری را داخل آب دپو شده قرار دهید تا با آب آکواریوم هم‌دما شود.
- لوازم و تجهیزات برقی آکواریوم را خاموش کرده و اجازه دهید بخاری آن به‌آرامی خنک (پیشگیری از شکستن شیشه) شود.
- با استفاده از سیفون یا شلنگ، ۲۰ الی ۳۰ درصد (آکواریوم‌های حاوی سیچلایدهای آفریقایی هفته‌ای یک‌بار ۵۰ درصد آب و آکواریوم‌های دارای گونه‌ها مختلف هر دو هفته یک‌بار ۲۵ تا ۳۰ درصد) از آب کف آکواریوم (برای خروج مواد زائد و رسوبات) را سیفون کنید.
- آب تازه را به‌آرامی به آکواریوم اضافه کرده و تجهیزات را مجدداً راه‌اندازی نمایید.
نکاتی که در آب آکواریوم باید به آنها توجه نمایید
در صورت استفاده از آب‌های سطحی مانند آب رودخانه یا نهر‌ها از دستگاه‌های پیش‌تصفیه استفاده کنید تا کدورت، گل‌ولای و آلاینده‌های شیمیایی احتمالی حذف شوند.
در صورت بالا بودن سختی آب، از دستگاه‌های سختی گیر برای کاهش میزان سختی آب استفاده کنید.
برای استریل کردن آب و حذف انگل‌ها و باکتری‌های مضر، از فیلتر UV تصفیه آب استفاده کنید. در مواقعی که به آب تصفیه‌شده دسترسی ندارید و از عدم وجود انگل و عوامل بیماری‌زا در آب اطمینان ندارید می‌توانید آب را جوشانده و پس از سرد شدن به آکواریوم اضافه کنید.
قبل از رهاسازی ماهی و موجودات زنده در آکواریوم با استفاده از کیت‌های تست نیترات آب آکواریوم از تکمیل شدن چرخه نیتروژن اطمینان حاصل نمایید.
برای پایداری آکواریوم پلنت خود از تجمع بیش از ماهی در آکواریوم خودداری نموده و استاندارد یک سانتی‌متر مربع در هر لیتر آب آکواریوم را رعایت نمایید.
به‌صورت دورهای عملکرد بخاری آکواریوم و دماسنج را چک نمایید.
به‌صورت هفته‌ای پارامترهای شیمیایی آب را با استفاده از تستر آب آکواریوم پلنت چک نموده و یادداشت نمایید تا روند تغییر این پارامترها را زیر نظر داشته باشید.
قرار دادن آکواریوم در مسیر رفت‌وآمد امکان آلودگی آب آکواریوم و تغییر نگهانی دمای آن را افزایش داده و احتمال بیماری موجودات زنده آکواریوم را افزایش می‌دهد.
برای جلوگیری از خروج و پریدن ماهی‌ها از آکواریوم همواره مقداری از بالای آکواریوم را خالی بگذارید.
در صورت مشاهده جلبک در آکواریوم برای جلوگیری از گسترش رشد آنها در اولین فرصت، پارامترهای شیمیایی آب و مدت‌زمان نوردهی لامپ آکواریوم را چک بررسی نمایید.
نتیجه‌گیری
آکواریوم یک اکوسیستم کوچک و حساس است که برای داشتن یک آکواریوم سالم و زیبا، تجربه‌ای آرامش‌بخش و دل‌نشین، آگاهی و رعایت اصول اولیه نگهداری آن ضروری است. مهم‌ترین عامل در سلامت ماهی‌ها و زیبایی آکواریوم، کیفیت آب بوده که با عوامل متعددی ازجمله پارامترهای شیمیایی، دما، گردش آب، فیلتراسیون، شفافیت آب، اکسیژن محلول در آب، کیفیت غذا و کاشت گیاهان آبزی ارتباط مستقیم دارد.
هرگونه نقص عوامل مؤثر در کیفیت آب آکواریوم پلنت باعث کاهش کیفیت آب آکواریوم و بیماری موجودات زنده آن خواهد شد. اولین گام در آبگیری آکواریوم تهیه و استفاده از آب مناسب و باکیفیت بوده که توجه به آن از بروز مشکلات متعدد در آینده پیشگیری خواهد نمود.
آب مناسب آکواریوم بایستی فاقد کلر بوده و پارامترهای شیمیایی آن متناسب با نیازهای موجودات زنده آکواریوم تنظیم‌شده باشد. کنترل دقیق پارامترهایی مانند PH، سختی آب، میزان آمونیاک و نیترات می‌تواند از مشکلاتی مانند مسمومیت ماهی‌ها و رشد بیش‌ازحد جلبک‌ها جلوگیری کند.
تثبیت چرخه نیتروژن یکی دیگر از عوامل کلیدی در نگهداری آکواریوم است که در آن باکتری‌های نیتروژن خوار آمونیاک و نیتریت را به نیترات تبدیل کرده و به‌مرور نیترات را جذب و مقدار مناسب آن را برای سایر موجودات زنده آکواریوم تنظیم و تثبیت می‌نمایند. پس از تثبیت چرخه نیتروژن و تنظیم دمای آب آکواریوم نوبت به انتقال موجودات زنده به آکواریوم است.
برای نگهداری موجودات زنده آکواریوم تعویض منظم و دورهای آب آکواریوم به‌منظور جلوگیری از تجمع مواد سمی و حفظ تعادل شیمیایی آب ضروری است. درنهایت، انجام تست‌های منظم و استفاده از تجهیزات مناسب، مانند فیلترهای کارآمد و تسترهای آب، برای تنظیم کیفیت آب ضروری است.
با سپاس از اینکه سایت تنگیتو را برای مطالعه این مقاله انتخاب کردید