لامپ ال‌ای‌دی فناوری منحصربه‌فرد در صنعت روشنایی است که در آن از اعمال ولتاژ به ماده نیمه‌رسانا، نور تولید می‌شود. تاریخچه پیشرفت لامپ LED یکی از جذاب‌ترین داستان‌های فناوری که در سال‌های اخیر به دلیل عملکرد خارق‌العاده بسیار محبوب شده است.
لامپ ال‌ای‌دی با بهره‌گیری از دیودهای نیمه‌هادی و با استفاده از مفهوم الکترولومینسانس نور تولید می‌کند که آن را نسبت به سایر منابع روشنایی موفق‌تر کرده است. این لامپ‌ها از زمان شروع توسعه تا امروز، با بهبود کارایی، کاهش هزینه‌های تولید و بهینه‌سازی طیف نور به رقیب قدرتمندی برای لامپ‌های سنتی تبدیل‌شده‌اند.
لامپ ال‌ای‌دی
لامپ ال‌ای‌دی یا (Light Emmitting Diode) LED، به‌طور مختصر دیودهای نوری هستند که بدون نیاز به وجود رشته (فیلامان)، از طریق اعمال ولتاژ به ماده نیمه‌رسانا و آزاد شدن فوتون‌ها (در اثر حرکت الکترون‌ها و ترکیب آن‌ها در ناحیه حفره ماده نیمه‌رسانا) نور تولید می‌کنند. همه دیودها، نور قابل‌مشاهده تولید نمی‌کنند؛ زیرا در برخی از مواد و آلیاژهای خاص فوتون‌هایی که در اثر جابه‌جایی الکترون‌ها از لایه باانرژی بالاتر به لایه باانرژی پایین‌تر آزاد می‌شوند؛ قابل‌رؤیت هستند.
لامپ‌های LED به لحاظ کیفیت، رنگ نور، ولتاژ، شار نوری، طول عمر و ویژگی‌های دیگر بسیار متنوع هستند. رنج ولتاژ ورودی این لامپ‌ها بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ ولت بسیار متنوع بوده که یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن‌ها محسوب می‌شود.
لامپ های ال‌ای‌دی علاوه بر مزایای صرفه‌جویی در مصرف برق، نور سفید و مطبوعی تولید می‌کند که باعث بهبود روشنایی و زیبایی دکوراسیون می‌شود. نورپردازی خلاقانه با لامپ‌های ال‌ای‌دی رنگی در رویدادها، جشن‌ها و فضاهای تجاری می‌تواند محیط را دل‌نشین و جذاب‌تر کند.
لامپ‌های LED نسبت به لامپ‌های معمولی عمر طولانی‌تری داشته و با کاهش هزینه‌های تعویض، هزینه‌های نگهداری سیستم روشنایی را کاهش می‌دهند. نصب این لامپ‌ها بسیار ساده بوده و همانند لامپ‌های قدیمی در کمترین زمان ممکن قابل‌راه‌اندازی هستند.
لامپ‌های ال‌ای‌دی به دلیل دارا بودن ویژگی‌های حفاظت در مقابل اضافه ولتاژ و افزایش دما، حفاظت در مقابل اضافه‌بار، اتصال کوتاه و سیستم اصلاح ضریب قدرت بسیار ایمن هستند. این لامپ‌ها در انواع مختلفی ازجمله لامپ‌های رشته‌ای، زنگوله‌ای، تیوبی و رشته‌ای تولید و برای استفاده در منازل، بخش‌های صنعتی، سالن‌های تولید و انبارها مورداستفاده قرار می‌گیرند.
تاریخچه و توسعه لامپ ال‌ای‌دی
ال‌ای‌دی، یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌های فناوری در صنعت نورپردازی است. این فناوری، از اوایل قرن بیستم شروع به رشد کرده و به‌مرورزمان، به دلیل مزایای فراوان در صنایع و امور مختلف مورداستفاده قرار گرفت.
لامپ‌های LED، نتیجه تحقیقاتی است که درزمینه مواد نیمه‌هادی انجام‌شده است. در دهه 1920 اولین نشانه‌های عملکرد مواد نیمه‌هادی در دیودهای مجتمع مشاهده شد، اما تا دهه 1960 استفاده از LED فقط در رنگ‌های قرمز، نارنجی و زرد معمول بود.
در سال ۱۹۶۲ نوجوانی به نام نیکولاس هولونیاک موفق شد اولین LED سبز را تولید کند؛ این پیشرفت به‌عنوان آغاز صنعت LED در نظر گرفته می‌شود. در همان سال، رنگ قرمز این لامپ‌ها از ترکیب آلومینیوم و گالیم آرسناید به‌صورت صنعتی ساخته و عرضه شد.
در سال ۱۹۶۸ نوع جدیدی از لامپ‌های ال‌ای‌دی با نور آبی تولید و سریعاً در تجهیزات الکترونیکی مورداستفاده قرار گرفت. با پیشرفت فناوری در اوایل دهه ۷۰، کارایی و بهره‌وری لامپ‌های LED بهبودیافته و رنگ‌های سبز، آبی، زرد و نارنجی نیز تولید شد.
در دهه‌های ۸۰ و ۹۰، بهره‌وری این لامپ‌ها به‌طور چشمگیری افزایش‌یافته و لامپ‌های ماژولار نیز به بازار عرضه شد. این لامپ‌ها با افزایش بهره‌وری، تنوع رنگ و کاهش قیمت، جایگاهی مهم در بازار روشنایی و نورپردازی پیداکرده و توسعه آن‌ها در صنعت نورپردازی موردتوجه قرار گرفت.
در سال ۱۹۹۷ الایدیهایی که نور سفید را به روش الکترولومینسانس تولید می‌کردند به بازار معرفی‌شده و از آن زمان به بعد، سرعت توسعه این لامپ‌ها افزایش‌یافته و انواع جدیدی از آن‌ها با توانایی و ویژگی‌های متنوع به بازار عرضه شدند.
امروزه بهره‌وری نوری لامپ‌های ال‌ای‌دی سفید در حدود ۳۰ لومن بر وات و انواع رنگی آن تا ۵۰ لومن بر وات می‌رسد. پیش‌بینی می‌شود که بهره نوری این لامپ‌ها تا ۱۰۰ لومن بر وات افزایش‌یافته و در برای روشنایی ساختمان‌ها، خودروها، نمایشگرها، روشنایی منازل و حتی آکواریوم‌ها مورداستفاده قرار گیرد.
اجزای لامپ ال‌ای‌دی
لامپ ال‌ای‌دی از اجزای مختلفی تشکیل‌شده که نقش مهمی در بهبود عملکرد و کارایی آن دارد. اجزاء متداول این لامپ شامل برد LED، هیت‌سینک، درایور، عدسی، قطعات الکترونیکی، منبع تغذیه، پوشش و بدنه است که ترکیب صحیح این اجزا باعث بهبود کیفیت نور، کاهش مصرف انرژی و افزایش عمر مفید می‌شود.
- برد ال‌ای‌دی: این قسمت مهم‌ترین بخش لامپ است که از مواد نیمه‌هادی ساخته و نور را با استفاده از فناوری الکترولومینسانس تولید می‌کند. نوع برد LED یا چیپ و ویژگی‌های آن به‌طور مستقیم بر کارایی، رنگ نور، شدت و عمر آن تأثیرگذار است.
- هیت‌سینک: حفظ کارایی و عمر لامپ نیازمند کنترل و مدیریت حرارت تولیدشده توسط برد است. هیت‌سینک ال‌ای‌دی یا سیستم خنک‌کننده وظیفه تخلیه حرارت تولیدشده توسط برد را بر عهده دارد.
- درایور LED: درایور مسئول تنظیم و تأمین جریان الکتریکی موردنیاز برد لامپ است. درایور، تغییرات و ولتاژهای ورودی را تنظیم کرده و جریان پایداری را برای برد فراهم می‌کند.
- عدسی یا لنز: عدسی برای هدایت و توزیع دقیق، نور تولیدشده توسط چیپ استفاده می‌شود. عدسی‌ها نور را به نقاط موردنظر هدایت کرده و از اتلاف نور جلوگیری می‌کنند.
- بدنه و حباب: بدنه و حباب لامپ ال‌ای‌دی معمولاً از مواد شفاف یا مات ساخته می‌شوند تا علاوه بر زیبایی ظاهری به‌عنوان پوشش محافظ برای لامپ عمل می‌کند. در نورافکن‌ها و چراغ‌های خیابانی که از لامپ‌های LED بدون پوشش استفاده می‌کنند دارای درجه حفاظت IP65 (مقاوم در برابر رطوبت، گردوخاک) هستند.
- قطعات الکترونیکی: علاوه بر اجزای اصلی که در قسمت‌های قبلی ذکرشده، قطعات الکترونیکی شامل خازن، مقاومت و ترانزیستور نیز در لامپ‌های ال‌ای‌دی نصب می‌شوند. قطعات الکترونیکی وظیفه محافظت، تنظیم جریان و ولتاژ لامپ را بر عهده‌دارند.
- منبع تغذیه: منبع تغذیه لامپ، از نوع سوئیچینگ بوده و ولتاژ ورودی به لامپ را تنظیم می‌کند.
عملکرد لامپ ال‌ای‌دی
نور در لامپ‌های رشته‌ای و فلورسنت از طریق ملتهب شدن یک‌رشته فیلامان یا تخلیه الکتریکی در گاز، تولید می‌شود؛ اما در لامپ‌های ال‌ای‌دی، نور به‌وسیله تحریک کریستال‌های نیمه‌هادی تولید می‌شود.
ساختمان لامپ ال‌ای‌دی از دو ناحیه P و N تشکیل‌شده که ناحیه N دارای الکترون‌های اضافه بوده، درحالی‌که ناحیه P کمبود الکترون دارد. با اعمال ولتاژ به دو سر LED، بین این دو ناحیه، یک ناحیه PN شکل می‌گیرد که به آن «ناحیه تخلیه» نیز گفته می‌شود.
درنتیجه عبور جریان الکتریکی، الکترون‌ها با اتم‌هایی که کمبود الکترون دارند متصل شده و نور ساطع می‌شود. طیف نوری که از لامپ ال‌ای‌دی منتشر می‌شود بسیار باریک بوده و فاقد اشعه‌ی ماوراءبنفش و مادون‌قرمز است.
جریان الکتریکی که از ال‌ای‌دی عبور می‌کند، باید مستقیم و پلاریته ولتاژ اعمالی به آن‌ها باید مناسب باشد. پلاریته ولتاژ اعمالی به دو سر این لامپ‌ها اهمیت زیادی داشته و جریان الکتریکی باید به‌صورت مستقیم (DC) باشد.
اگر پلاریته به‌صورت معکوس باشد، لامپ روشن نشده و اگر دامنه ولتاژ اعمالی بالا باشد، ممکن است به لامپ آسیب‌رسیده و ساختار کریستالی آن از بین برود. مقدار و رنگ نور منتشرشده از LED تا حد زیادی به جریان عبوری و جنس کریستال آن بستگی دارد.
طول عمر لامپ ال‌ای‌دی، از ۴۰۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰ ساعت متفاوت بوده و برای محافظت از نیمه‌هادی‌ها، یک‌لایه محافظ بر روی آن کشیده می‌شود. ازآنجاکه معمولاً نیمه‌هادی‌ها بر روی یک صفحه قرار می‌گیرند، نور تنها در نیمه‌ی بالایی آن‌ها منتشر می‌شود؛ به همین دلیل، هدایت نور در LED آسان‌تر از سایر انواع لامپ (به‌طورمعمول در تمامی جهات نور را منتشر می‌کنند) است.
انواع لامپ ال‌ای‌دی و ویژگی آن‌ها
لامپ‌های LED بر اساس شکل، ویژگی، کاربرد و نوردهی به انواع متنوعی تقسیم می‌شوند که این تنوع به کاربران اجازه می‌دهد که بر اساس نیاز خود، بهترین نوع لامپ LED را انتخاب کنند.
انواع لامپ ال‌ای‌دی بر اساس شکل ظاهری
انواع لامپ LED بر اساس شکل ظاهری به چند دسته مختلف تقسیم می‌شوند:
- لامپ‌های ال‌ای‌دی رشته‌ای: در این نوع لامپ، بردهای LED به‌صورت خطی و رشته‌ای مانند در کنار یکدیگر قرارگرفته و به هم متصل می‌شوند. این نوع لامپ‌ها به دلیل قدرت روشنایی بالا، قابلیت تنظیم نور و عمر زیاد در صنایع و محیط‌های تجاری به‌کاربرده می‌شوند.
- لامپ‌های ال‌ای‌دی استوانه‌ای یا فلورسنت: این نوع لامپ‌ها مشابه لامپ‌های فلورسنت بوده و با ترکیب بردهای ال‌ای‌دی و فنّاوری فلورسنت، نور متنوع و یکنواختی تولید می‌کنند. معمولاً از این لامپ‌ها در نورپردازی محیط‌هایی که نیاز به توزیع یکنواخت نور دارند؛ استفاده می‌شود.
- لامپ‌های ال‌ای‌دی خطی: لامپ‌های LED خطی مشابه لامپ‌های رشته‌ای بوده و به‌صورت خطی و دراز تولید می‌شوند. با توجه به نور یکنواخت و قابل تنظیم بودن طول آن‌ها، معمولاً از این لامپ‌ها در نورپردازی داخلی، روشنایی کابینت و محیط‌های بزرگ استفاده می‌شود.
- لامپ‌های ال‌ای‌دی رفلکتور: این لامپ‌ها به دلیل دارا بودن عدسی و رفلکتور می‌توانند نور را در جهت‌های خاصی هدایت کنند. از این لامپ‌ها در نمایشگرها، نورپردازی معماری و کاربردهایی که نیاز به تمرکز نور در نقاط خاص دارند، استفاده می‌شوند.
- لامپ‌های تزئوژن: این نوع لامپ‌ها با استفاده از فنّاوری تزئوژن، نور را در الگوها و شکل‌های مختلف تولید کرده و در نمایشگرها و نورپردازی‌های هنری به‌کاربرده می‌شوند.
انواع لامپ ال‌ای‌دی بر اساس کاربرد
لامپ‌های ال‌ای‌دی نورپردازی: این نوع لامپ‌ها برای نورپردازی در فضاهای داخلی و خارجی مورداستفاده قرارگرفته و توانایی ایجاد جلوه‌های نورپردازی مختلف را دارند.
لامپ‌های ال‌ای‌دی صنعتی و تجاری: از این لامپ‌ها برای روشنایی محیط‌های صنعتی و تجاری مانند کارخانه‌ها، ساختمان‌های تجاری و فروشگاه‌ها استفاده می‌شود.
لامپ‌های ال‌ای‌دی روشنایی خانگی: این لامپ‌ها به‌صورت لامپ‌های LED در شکل‌های مختلفی اعم از حبابی، حلقه‌ای، شلنگی و گرد برای استفاده در محیط‌های عمومی و خانگی مناسب هستند.
انواع لامپ ال‌ای‌دی بر اساس قدرت روشنایی
دسته‌بندی دیگری که برای انواع لامپ LED وجود دارد بر اساس قدرت روشنایی است که به سه دسته شامل لامپ‌های کم‌توان، متوسط و توان بالا تقسیم می‌شوند.
- لامپ‌های توان پایین: لامپ‌های ال‌ای‌دی توان پایین دارای قدرت روشنایی کمی بوده و با جریان‌هایی در حدود چند ده میلی‌آمپر راه‌اندازی می‌شوند. از این لامپ‌ها عمدتاً در وسایل برقی و الکترونیکی به‌عنوان چراغ‌های چشمک‌زن و نمایشگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- لامپ‌هایی توان متوسط: این لامپ‌ها عمدتاً برای ایجاد جلوه‌های ویژه نورپردازی در منازل و محیط‌های تجاری مورداستفاده قرار می‌گیرند. لامپ LED شلنگی و لامپ‌هایی که در گچ‌بری‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد جز این دسته از لامپ‌ها دسته‌بندی می‌شود.
- لامپ‌های توان بالا: این نوع لامپ‌ها دارای قدرت روشنایی بالایی بوده و از آن‌ها برای روشنایی محیط‌های بزرگی مانند سالن‌ها، استودیوها و فضاهای عمومی استفاده قرار می‌شود. این لامپ‌ها در توان‌های ۱، ۳، ۵، ۱۰، ۳۰، ۵۰، ۶۰ و ۱۰۰ وات در بازار عرضه می‌شوند.
مبنای ساخت ال‌ای‌دی توان بالا (بیشتر از ۱۰ وات)، استفاده از چند LED Chip و اتصال آن‌ها به یکدیگر است. ولتاژ کارکرد این لامپ‌ها، برق مستقیم تا ۳۳ ولت و جریان‌های راه‌اندازی از ۳۵۰ تا ۳۰۰۰ میلی‌آمپر است.
لامپ ال‌ای‌دی رنگی
رنگ نوری که از لامپ LED منتشر می‌شود، به نوع کریستال و ترکیبات ماده نیمه‌هادی دیود نوری وابسته است. با تغییر ترکیبات سازنده کریستال لامپ‌های ال‌ای‌دی علاوه بر تغییر رنگ نور می‌توان سایر پارامترهای نور را تغییر داد.
برای اطلاع از پارامترهای نور می‌توانید مقاله آموزش کامل پارامترهای نور و مبانی نورپردازی در آکواریوم گیاهی را مطالعه نمایید.
جدول زیر، نوع مواد مورداستفاده در کریستال این لامپ‌ها و رنگ نور متصاعد شده را به همراه علائم اختصاری بیان می‌کند؛ به‌عنوان‌مثال، درصورتی‌که ماده نیمه‌هادی از ایندیم، گالیم و نیتروژن ساخته‌شده باشد، نور سبز و آبی متصاعد خواهد کرد.
می‌توان با استفاده از لامپ LED رنگی به روش‌های مختلفی ازجمله ترکیب رنگ‌های اصلی، تنظیم دمای رنگ نور و تغییر رنگ نور، نورهایی با طیف رنگی متنوع ایجاد کرد.
تولید نور سفید در لامپ ال‌ای‌دی
استفاده از لامپ‌های LED برای روشنایی، مستلزم تولید نور سفید است که تولید آن با استفاده از روش‌های مختلفی شامل ترکیب رنگ‌های اصلی و استفاده از مواد فلورسانس امکان‌پذیر است. این لامپ‌ها نور سفید را با دمای رنگ (کلوین) مختلف ازجمله سفید گرم (دمای رنگ پایین‌تر) و سرد (دمای رنگ بالاتر) تولید می‌کنند.
- ترکیب سه رنگ قرمز، سبز و آبی: در این روش با ترکیب لامپ LED سبز، قرمز و آبی در کنار هم نور سفید تولید کنند.
- استفاده از مواد فلورسانس: استفاده از مواد فلورسانس در لامپ‌های فلورسنت روشی ارزان و مقرون‌به‌صرفه است که در آن امواج مادون‌قرمز که برای انسان غیرقابل‌دیدن و مضر است به نور قابل‌رؤیت سفید تبدیل می‌شود. در تولید لامپ ال‌ای‌دی از همین روش برای تولید نور سفید نیز استفاده می‌شود.
تغییر رنگ نور لامپ ال‌ای‌دی
نوع خاصی از لامپ‌های ال‌ای‌دی به نام RGB با استفاده از کنترل یا نرم‌افزار با تغییر دمای رنگ ال‌ای‌دی‌های خود می‌توانند هزاران ترکیب رنگ را تولید کنند. از این روش در نمایشگرها، نورپردازی و کاربردهای خلاقانه استفاده می‌شود.
کاربرد لامپ ال‌ای‌دی در آکواریوم
نور یکی از عوامل مهم در سلامت و زیبایی موجودات زنده آکواریوم است. با تنظیم سطوح روشنایی لامپ‌های LED می‌توان محیط آکواریوم را برای رشد و فعالیت بهتر موجودات زنده بهینه نمود.
در آکواریوم‌ها غالباً از لامپ‌های ال‌ای‌دی RGB استفاده می‌شود که علاوه بر تولید نور سفید رنگ‌های اصلی قرمز، آبی و سبز تولید می‌کنند. این لامپ‌ها زیبایی و جذابیت رنگ موجودات زنده آکواریوم و عناصر دکوراسیون آکواریوم را افزایش داده و محیط را زنده و دلپذیر می‌کنند.
برای آشنایی با دکوراسیون آکواریوم و اجزا آن می‌توانید به بخش دکوراسیون آکواریوم مراجعه نمایید.
دستگاه‌های نورپردازی ال‌ای‌دی RGB بهترین راه‌حل برای تأمین روشنایی آکواریوم بوده که از ویژگی‌های منحصربه‌فردی ازجمله صرفه‌جویی در مصرف انرژی، عمر طولانی، تولید کمتر گرما، تنوع رنگ و کنترل آسان برخوردار است.
تأثیر نورپردازی لامپ ال‌ای‌دی در آکواریوم
استفاده از فنّاوری LED یکی از ابزارهای بسیار مؤثر برای نورپردازی آکواریوم است که تأثیر چشمگیری بر زیبایی و سلامت موجودات زنده آن دارد. اصطلاح LED RGB به لامپ‌های ال‌ای‌دی اطلاق می‌شود که نور را در سه رنگ اصلی قرمز، سبز و آبی ساطع می‌کنند.
در آکواریوم آب شیرین از لامپ‌های ال‌ای‌دی آبی برای شبیه‌سازی ایجاد حالت تاریک (نور مهتاب) و از لامپ‌های ال‌ای‌دی قرمز برای شبیه‌سازی سپیده‌دم و طلوع خورشید استفاده می‌شود.
نورپردازی استاندارد با LED قرمز، آبی و سبز باعث درخشان و پررنگ‌تر به نظر رسیدن رنگ اشیاء، ماهی‌های، بی‌مهرگان و گیاهان آبزی آکواریوم می‌شود. در لامپ‌های LED RGB با اضافه کردن لامپ ال‌ای‌دی آبی دمای رنگ نور سردتر، با اضافه کردن LED قرمز دمای رنگ نور گرم‌تر و برای کاهش اثر رنگ لامپ‌های قرمز و آبی، لامپ ال‌ای‌دی سفید آکواریوم اضافه می‌شود.
برای مثال در تصویر زیر از لامپ LED RGB آکواریوم استفاده‌شده که باعث ایجاد نمایی رنگارنگ و زیبا از میوه‌ها شده است.
در تصویر زیر از لامپ ال‌ای‌دی سفید خالص استفاده‌شده است.
با مقایسه تصاویر بالا خواهید دید؛ در زیر لامپ LED RGB با اضافه شدن ال‌ای‌دی آبی و قرمز، قسمت‌های سایه، روشن‌تر و بارنگ‌های بنفش روشن ترکیب‌شده و روشن‌تر به نظر می‌رسند. همچنین، به دلیل عدم وجود نور زرد، رنگ‌ها متعادل‌تر و شدیدتر به نظر رسیده و رنگ‌های قوی‌تری مانند قرمز (که در سیب دیده می‌شود) برجسته‌تر شده‌اند.
در زیر لامپ ال‌ای‌دی سفید، پس‌زمینه خاکستری روشن و کاملاً خنثی به نظر رسیده و اشیاء زرد و سبز و میوه‌ها بسیار برجسته‌تر (رنگ‌ها بسیار زردتر دیده می‌شوند) به نظر می‌رسند.
لامپ‌های LED RGB روشنایی آکواریوم با استفاده از ال‌ای‌دی‌های رنگی، شار نوری بسیار کمتری تولید می‌کنند ولی باعث افزایش و برجسته شدن رنگ اشیاء و موجودات زنده آکواریوم می‌شوند. درصورتی‌که می‌خواهید در مصرف برق صرفه‌جویی کنید باید از لامپ‌های ال‌ای‌دی که دارای سفید بیشتری هستند استفاده کنید ولی در غیر این صورت توصیه می‌کنیم از لامپ ال‌ای‌دی چندرنگ آکواریوم برای استفاده نمایید.
تأثیر رنگ لامپ ال‌ای‌دی بر روی آکواریوم
استفاده از لامپ ال‌ای‌دی آکواریوم به دلیل تولید طیف رنگی متنوع، باعث بهبود شرایط زندگی موجودات زنده می‌شود. این لامپ‌ها با ویژگی‌های نورپردازی خاص خود می‌توانند جلوه‌های زیبا و جذابی مانند شب و روز، غروب و طلوع خورشید را در آکواریوم شبیه‌سازی کنند.
کارخانه‌های تولید ال‌ای‌دی آکواریومی به‌منظور افزایش رشد گیاهان، رنگ موجودات زنده و زیبایی مناظر پارامترهای نور را در این لامپ‌ها بهینه می‌کنند.
- بهبود رشد گیاهان: نور ال‌ای‌دی آکواریوم گیاهی با افزایش سرعت فتوسنتز گیاهان، سرعت جذب مواد مغذی توسط گیاهان را افزایش داده و باعث بهبود رشد آن‌ها می‌شود. هر یک از رنگ‌های نور LED این لامپ‌ها برای رشد گونه‌های خاصی از گیاهان بهینه‌شده‌اند برای مثال نور آبی باعث افزایش رشد گیاهان خاصی مثل کرپتوکورین‌ها می‌شود.
- افزایش رنگ موجودات زنده آکواریوم: رنگ ماهی و موجودات زنده آکواریوم، با جذب نور افزایش می‌یابد. لامپ LED آکواریوم با تولید رنگ‌های متنوع، باعث افزایش رنگ موجودات زنده آکواریوم به‌ویژه ماهی‌ها و میگوها می‌شود.
- ایجاد محیط زنده: لامپ‌های LED با استفاده از طیف رنگی متناسب با نیاز نوری آکواریوم، محیط بومی را شبیه‌سازی کرده و حس آرامش و راحتی را در آکواریوم القا می‌کند.
تکنیک‌های نورپردازی با لامپ ال‌ای‌دی در آکواریوم
استفاده از تکنیک‌های نورپردازی با لامپ ال‌ای‌دی آکواریوم باعث ایجاد جلوه بصری، تنظیم رنگ و نور در آکواریوم می‌شود که در ادامه به بررسی برخی از این روش‌ها خواهیم پرداخت.
- تنظیم رنگ نور: یکی از تکنیک‌های اصلی نورپردازی در آکواریوم کنترل و تنظیم دمای رنگ و شدت نور است. برخی از برندها اقدام به تولید لامپ‌های ال‌ای‌دی کنترل دار آکواریوم کرده‌اند که بااتصال این لامپ‌ها به دیمر و تایمر می‌توان علاوه بر رنگ و شدت نور، زمان روشن و خاموش شدن لامپ را کنترل کرده و جلوه‌های نوری ویژه‌ای مانند طلوع و غروب خورشید را شبیه‌سازی نمود.
- استفاده از لامپ‌های متناوب: یکی از تکنیک‌های متداول در نورپردازی با ال‌ای‌دی برای آکواریوم استفاده از لامپ‌های متناوب است. در این روش، لامپ بارنگ‌های مختلف و شدت نور متفاوت در آکواریوم نصب می‌شوند که باعث ایجاد جذابیت و تنوع رنگ می‌شوند.
- نور ترکیبی: در این روش، لامپ‌های ال‌ای‌دی بارنگ‌ها و شدت‌های مختلف به‌صورت هم‌زمان استفاده می‌شود تا تأثیرات ویژه‌ای مانند ایجاد عمق میدان و تمایز بین مناطق مختلف آکواریوم به وجود آورد.
- استفاده از نورپردازی زیرآبی: در این روش از لامپ‌های ال‌ای‌دی زیرآبی برای ایجاد جلوه‌های ویژه در عمق آب آکواریوم استفاده می‌شود. این تکنیک به آکواریوم زیبایی و جذابیت خاصی بخشیده و به نمایش موجودات زنده آکواریوم کمک بسیاری می‌کند.
- کنترل دمای رنگ: یکی دیگر از تکنیک‌های نورپردازی لامپ ال‌ای‌دی در آکواریوم، قابلیت کنترل دمای رنگ نور بوده که در این روش با استفاده از لامپ‌های LED RGB دمای رنگ نور به‌صورت دقیق قابل تنظیم است. برخی از مدل‌های تجهیزات نورپردازی WRGB ساخته‌شده است که دمای رنگ نور آن‌ها بااتصال به تلفن همراه قابل تنظیم است.
استفاده از لامپ ال‌ای‌دی آکواریوم
استفاده از نورپردازی آکواریوم یکی از عوامل تأثیرگذار در سلامتی موجودات زنده آن است که با استفاده از سیستم روشنایی ال‌ای‌دی آکواریوم می‌توان به آن دست‌یافت. لامپ‌های ال‌ای‌دی از تنوع بالایی برخوردار بوده به همین دلیل باید متناسب با نیازهای نوری آکواریوم خود لامپی را انتخاب کنید که توان، دمای رنگ، قدرت روشنایی و کیفیت مناسب برخوردار باشد.
لامپ ال‌ای‌دی موردنیاز برای آکواریوم گیاهی
طراحان آکواریوم برای تعیین مقدار نور موردنیاز آکواریوم، با استفاده از لامپ‌های فلورسنت و متال هالید از واحد وات استفاده می‌کنند ولی این واحد در لامپ های ال‌ای‌دی که نسبت به این لامپ‌ها از بهره‌وری بالاتری برخوردار است؛ کاربردی نیست. درصورتی‌که از همان مقدار وات مصرفی که در لامپ‌های متال هالید و فلورسنت استفاده می‌کنید برای لامپ های ال‌ای‌دی هم استفاده نمایید با رشد سریع جلبک‌ها مواجه خواهید شد.
آکواریوم‌های پلنت به سه درجه سختی شامل ساده (نور کم و بدون دی‌اکسیدکربن)، متوسط (نور متوسط و مقدار کمی دی‌اکسیدکربن) و حرفه‌ای (نور و دی‌اکسیدکربن زیاد) تقسیم می‌شوند که هر دسته نیاز مختلفی به نور، دی‌اکسیدکربن و مواد مغذی دارند.
- آکواریوم گیاهی با نور کم: گیاهان این آکواریوم‌ها نیازی به تزریق گاز دی‌اکسیدکربن نداشته و حدود 0.25 الی 0.5 وات بر لیتر نور لامپ فلورسنت T5 یا 15 الی 25 لومن بر لیتر ال‌ای‌دی برای آکواریوم پلنت نیاز دارند. گیاهان این نوع آکواریوم‌ها از خاک به‌عنوان منبع اصلی مواد مغذی استفاده کرده و نیاز کمی به مراقبت، نگهداری و تعویض آب‌دارند.
برای آشنایی با لامپ فلورسنت توصیه می‌کنیم مقاله راهنمای کامل لامپ فلورسنت آکواریوم و هر چیزی که درباره آن باید بدانید را مطالعه نمایید.
- آکواریوم گیاهی با نور متوسط: برای این نوع آکواریوم، تزریق 10 الی 15 میلی‌گرم گاز دی‌اکسیدکربن و 0.5 تا 1 وات برای هر لیتر آب، نور لامپ فلورسنت T5 یا 25 تا 50 لومن برای هر لیتر ال‌ای‌دی برای آکواریوم گیاهی ضروری است. برای حفظ تعادل پارامترهای شیمیایی آب، تعویض منظم آب این آکواریوم‌ها ضروری است.
برای آشنایی با پارامترهای شیمیایی آب توصیه می‌کنیم شیمی آب را مطالعه نمایید.
- آکواریوم گیاهی با نور زیاد: برای این نوع آکواریوم، تزریق 15 تا 25 میلی‌گرم دی‌اکسیدکربن و استفاده از لامپ‌های فلورسنت T5 با نور بیش از 1 وات برای هر لیتر آب یا چراغ ال‌ای‌دی آکواریوم با نور بیش از 50 لومن برای هر لیتر آب ضروری است. با افزایش نور و دی‌اکسیدکربن زیبایی و تازگی گیاهان این آکواریوم‌ها افزایش می‌یابد.
مقدار نور خروجی یا شار نوری در لامپ‌های LED با لومن اندازه‌گیری و محاسبه می‌شود. برای مثال: آکواریومی گیاهی با نور کم (آکواریوم سطح نگهداری ساده با نور کم و بدون دی‌اکسیدکربن) با حجم 54 لیتر به 27 الی 54 وات (0.5*54 الی 1*54) لامپ فلورسنت T5 یا 810 الی 1350 لومن (15*54 الی 25*54) لامپ ال‌ای‌دی نیاز دارد.
بسته به نوع گیاهان آکواریوم پلنت خود می‌توانید بر اساس توضیحات بالا حجم آکواریوم را در مقدار نور موردنیاز آکواریوم خود ضرب کرده تا مقدار نور موردنیاز LED آکواریوم پلنت خود را به دست آورید.
عوامل تأثیرگذار در انتخاب تعداد لامپ ال‌ای‌دی آکواریوم آب شیرین
یکی از دغدغه‌های طراحان آکواریوم، تعیین تعداد لامپ LED آکواریوم است که به عوامل متعددی ازجمله نوع آکواریوم، اندازه و عمق آکواریوم، سبک طراحی آکواریوم، رنگ نور، توان و توزیع ال‌ای‌دی وابسته است که در ادامه به بررسی هر یک از این عوامل خواهیم پرداخت.
- نوع آکواریوم: مهم‌ترین عامل در انتخاب تعداد لامپ ال‌ای‌دی نوع آکواریوم آب شیرین است؛ برای مثال آکواریوم‌های گیاهی نسبت به آکواریوم‌های بدون گیاه نیاز به نور بیشتری دارند. در آکواریوم‌های بدون گیاه یا به‌اصطلاح آکواریوم‌های گوشت‌خوار الزامی به استفاده از ال‌ای‌دی داخل آکواریوم نبوده ولی استفاده از آن باعث افزایش رنگ موجودات زنده و زیبایی عناصر دکوراسیون آکواریوم می‌شود.
درصورتی‌که با محدودیت بودجه در راه‌اندازی آکواریوم بدون گیاه مواجه هستید می‌توانید از لامپ‌های فلورسنت T5 که قیمت خرید آن‌ها کمتر است؛ استفاده نمایید.
- اندازه و عمق آکواریوم: تعداد لامپ باید متناسب با اندازه آکواریوم باشد تا نور به‌طور یکنواخت در تمامی سطح و کف آکواریوم تابیده شود. در آکواریوم‌هایی که بیش از 60 سانتی‌متر عمق دارند استفاده از لامپ‌های متال هالید به‌عنوان لامپ اصلی و لامپ‌های ال‌ای‌دی رنگی به‌عنوان مکمل ضروری است.
برای آشنایی با لامپ متال هالید توصیه می‌کنیم مقاله بررسی جامع لامپ متال هالید آکواریوم گیاهی را مطالعه نمایید.
- سبک طراحی آکواریوم: هر سبکی از آکواریوم تداعی‌کننده محیطی طبیعی و بومی منطقه‌ای خاص بوده به همین دلیل شرایط نوری نیز بایستی متناسب با آن محیط طراحی شود. توصیه می‌کنیم برای تعیین مقدار نور ال‌ای‌دی برای آکواریوم ابتدا در خصوص نور سبک موردنظر مقداری مطالعه نموده و متناسب با نیاز نوری گیاهان و موجودات زنده آن سبک، تعداد لامپ آکواریوم را انتخاب کنید.
- توان و توزیع نور ال‌ای‌دی: انتخاب مناسب لامپ LED آکواریوم و توزیع صحیح نور آن در آکواریوم نقش مهمی در نورپردازی آکواریوم دارد؛ در انتخاب لامپ آکواریوم خود به برق مصرفی یا توان لامپ و نحوه توزیع نور آن دقت کنید زیرا نور باید به‌صورت یکنواخت به کل سطح آکواریوم تابیده شود. برای توزیع بهتر نور، می‌توانید از رفلکتور و لامپ‌هایی که ماژول‌های قابل تنظیم دارند؛ استفاده نمایید.
- رنگ نور: رنگ نور لامپ LED یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار در تنظیم نور آکواریوم است؛ وجود برخی از طیف خاص نور برای برخی از موجودات زنده آکواریوم ضروری بوده و برخی از طیف‌ها نیز باعث تحریک و رشد جلبک‌ها و دیاتوم‌های مضر آکواریوم می‌شود. با استفاده از لامپ‌های ال‌ای‌دی RGB می‌توان با تنظیم رنگ به‌صورت دلخواه نیازهای نوری موجودات زنده را برآورده کرده و رشد جلبک‌ها را تا حد زیادی جلوگیری نمود.
نکاتی که در انتخاب لامپ ال‌ای‌دی برای آکواریوم به آن توجه نمود
آکواریوم‌ها پلنت به‌عنوان یک اکوسیستم پویا و زنده، متناسب با نیازهای نوری موجودات زنده آکواریوم نیازمند روشنایی باکیفیتی است. بسیاری برای ساخت و خرید سیستم نورپردازی ال‌ای‌دی به فروشگاه‌های الکتریکی مراجعه می‌کنند درحالی‌که پارامترهای نوری لامپ‌های ال‌ای‌دی که برای مصارف روزمره مورداستفاده قرار می‌گیرند مناسب آکواریوم‌های گیاهی نیستند.
شرکت‌های معتبر تولید سیستم نورپردازی LED آکواریوم برای رقابت با یکدیگر از طریق تحقیق و استفاده از فنّاوری سعی می‌کنند تولید انواع ال‌ای‌دی آکواریوم را متناسب با نیاز موجودات زنده آکواریوم بهبود دهند. انتخاب نور ال‌ای‌دی برای آکواریوم گیاهی نیازمند توجه به پارامترهای نوری و برخی نکات بوده تا عملکرد شمارا در انتخاب و به‌کارگیری این تجهیزات ارتقاء دهد که در ادامه به برخی از این نکات اشاره می‌کنیم.
- شار نوری بالا: شار نوری یا شدت نور یکی از موارد مهم در انتخاب نور آکواریوم بوده که مقدار آن در ال‌ای‌دی‌های سفید نسبت به رنگی بیشتر بوده ولی ازلحاظ اثرگذاری در رنگ دهی کمتر است. شدت نور هر لامپ بر روی بسته‌بندی آن درج‌شده که در بخش‌های قبلی مقدار موردنیاز آن در آکواریوم را موردبررسی قرار داده‌ایم.
- طیف نور مناسب: یکی از نکات مهم در انتخاب لامپ ال‌ای‌دی آکواریوم، طیف نور تولیدشده است زیرا این لامپ‌ها ازلحاظ طیف نوری که ساطع می‌کنند از تنوع بسیاری برخوردار هستند. استفاده از لامپ LED هوشمند و رنگی با ایجاد طیف رنگی باعث افزایش رنگ موجودات زنده آکواریوم می‌شوند.
- بازدهی بالا: هنگام خرید لامپ ال‌ای‌دی آکواریوم، لامپی را انتخاب کنید که با وات مصرفی کمتر، شدت نوری بیشتری داشته باشد. بالا بودن شدت نور نشان‌دهنده بازدهی بیشتر لامپ است.
- اندازه و طول لامپ: اندازه و طول لامپ ال‌ای‌دی، تأثیر مستقیمی بر توزیع نور در سطح آکواریوم دارد؛ به همین دلیل باید ابعاد لامپ با ابعاد آکواریوم متناسب باشد. توصیه می‌کنیم قبل از خرید، ابعاد دقیق آکواریوم خود را اندازه گرفته سپس متناسب با آن اقدام به خرید لامپ LED مناسب کنید.
- ضد آب بودن: یکی از مشکلات رایج در تجهیزات بی‌کیفیت آکواریوم، زنگ‌زدگی اجزاء فلزی آن‌ها به دلیل رطوبت آکواریوم است. یکی از نکات بسیار مهم در تجهیزات نورپردازی آکواریوم استفاده از چراغ ال‌ای‌دی ضد آب است.
- قیمت: قیمت لامپ ال‌ای‌دی آکواریوم یکی از دیگر از عوامل مهم در انتخاب این لامپ است. توصیه می‌کنیم قبل از خرید لامپ ال‌ای‌دی آکواریوم فهرستی از امکانات و قیمت لامپ LED آکواریوم تهیه نموده سپس متناسب با نیاز و بودجه خود مناسب‌ترین آن‌ها را انتخاب کنید.
محاسن استفاده از لامپ ال‌ای‌دی در آکواریوم
استفاده از لامپ‌های ال‌ای‌دی در نورپردازی آکواریوم از مزایای زیادی برخوردار است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- بهرۀ نوری و صرفه‌جویی در مصرف انرژی: بهره‌ی نوری لامپ‌های ال‌ای‌دی در حال حاضر ۱۱۰ لومن بر وات است که یکی از مزایای بارز این لامپ‌ها در مقایسه با لامپ‌های سنتی است. استفاده از این لامپ باعث صرفه‌جویی در مصرف برق و کاهش هزینه‌های انرژی می‌شود.
- حرارت کم: لامپ‌های LED آکواریوم نسبت به سایر انواع لامپ ازجمله رشته‌ای، فلورسنت و متال هالید؛ انرژی الکتریکی کمتری را به گرما تبدیل می‌کنند. کاهش گرما تولیدشده توسط این لامپ باعث کنترل دقیق‌تر دمای آب آکواریوم در فصول گرم شده و از بروز شوک در موجودات زنده پیشگیری می‌کند.
- اندازه کوچک: اندازه دیودهای بکار رفته در لامپ‌های LED آکواریوم بسیار کوچک بوده و فضای کمتری را اشغال می‌کنند به همین دلیل در صورت محدود بودن فضا می‌توان متناسب با فضا مدنظر لامپ ال‌ای‌دی کوچک‌تری تهیه و نصب نمود.
- کنترل نور و زاویه تابش: لامپ‌های ال‌ای‌دی آکواریوم گیاهی دارای عدسی‌های متنوعی هستند که با استفاده از آن‌ها می‌توان نور را در جهت و شکل‌های مختلف هدایت نمود؛ درحالی‌که استفاده از عدسی‌ها در لامپ‌های دیگر بسیار محدودتر است. به‌عنوان‌مثال با استفاده از عدسی‌های باریک می‌توان عمق نوردهی را تنظیم و یا دیوارهای بلند نور، ایجاد کرد و یا با استفاده از عدسی‌های عریض می‌توان مساحت نوردهی را افزایش داد.
- طیف و توزیع یکنواخت نور: طیف نوری که توسط این لامپ‌های تولید می‌شود به‌صورت یکنواخت در سطح آکواریوم توزیع و متناسب با نیازهای گیاهان و موجودات زنده آکواریوم است. استفاده از لامپ LED رشد گیاهان را افزایش داده و بهبود رنگ گیاهان و موجودات زنده آکواریوم می‌شود.
- تنوع دما و رنگ نور: نورهای سفید برحسب دمای رنگ که مقدار آن با واحد کلوین (K) تعیین می‌شود؛ به سه دسته، گرم، خنثی و سرد تقسیم می‌شوند. لامپ ال‌ای‌دی آکواریوم پلنت با دمای رنگ‌های مختلف اعم از سفید گرم، سرد و رنگی عرضه می‌شوند که با استفاده از آن‌ها علاوه بر تولید طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها می‌توانید جلوه‌های نوری زیبایی را در آکواریوم خود ایجاد نمایید.
- کنترل رنگ و شدت نور: استفاده از لامپ ال‌ای‌دی قابل اتصال به دیمر می‌توانید به‌طور دقیق شدت نور را بر اساس نیاز آکواریوم پلنت خودتنظیم نموده و با این روش علاوه بر جلوگیری از رشد جلبک، در مصرف برق پیشگیری نمایید. بااتصال لامپ‌های ال‌ای‌دی ریموت دار و لامپ LED رنگی به دیمر علاوه بر کنترل شدت نور می‌توانید رنگ نور را کنترل کنید.
- شاخص بازتاب رنگ نور: CRI و تنوع رنگ در چراغ‌های ال‌ای‌دی آکواریوم بیشتر از لامپ‌های سنتی و متداول بوده و در صورت استفاده از این لامپ‌ها برای تنظیم رنگ نور نیازی به استفاده از فیلتر رنگی نخواهید بود.
- قابلیت انعطاف‌پذیری و کنترل هوشمند: لامپ‌های LED RGB به دلیل طراحی ماژولار و انعطاف‌پذیر، امکان پیاده‌سازی الگوهای نوری متنوع را فراهم می‌کنند. با خرید و اتصال لامپ RGB LED به تجهیزات هوشمند علاوه بر شبیه‌سازی تغییرات نور در طول شبانه‌روز می‌توان از طریق اپلیکیشن و نرم‌افزار شدت، دما و حالت نور را به‌طور دقیق تنظیم کرد.
- عمر طولانی: متوسط عمر لامپ ال‌ای‌دی مناسب آکواریوم به‌طور متوسط حدود ۴ الی ۶ سال است. این مدت حدوداً ۵۰ برابر لامپ‌های رشته‌ای و ۱۰ برابر لامپ‌های فلورسنت بوده؛ به همین دلیل نیاز کمتری به تعویض لامپ داشته که باعث کاهش هزینه نگهداری و تعمیر لامپ ال‌ای‌دی آکواریوم می‌شود.
- زمان پاسخگویی سریع: لامپ‌های LED بلافاصله (در حدود ۲۰ میکروثانیه) روشن می‌شوند؛ درحالی‌که لامپ‌های گازی (فلورسنت و متال هالید) به زمان بسیار بیشتری برای روشن شدن نیاز دارند.
- عدم حساسیت به روشن و خاموش شدن مکرر: طول عمر لامپ‌های فلورسنت و متال هالید با روشن و خاموش شدن‌های مکرر کاهش می‌یابد درحالی‌که لامپ‌های LED نسبت به این موضوع مقاوم هستند.
- سازگاری با منابع انرژی خورشیدی: لامپ‌های ال‌ای‌دی، نیازی به مبدل (اینورتر) برای تبدیل برق DC به AC نداشته و بااتصال آن‌ها به پنلهای خورشیدی، می‌توان برق موردنیاز آن‌ها را تأمین نمود.
- ایمنی بالا: در LED روشنایی آکواریوم همانند لامپ‌های گازی از گاز و مواد فلورسانس استفاده‌نشده و احتمال ترکیدی در آن‌ها بسیار کمتر است. این لامپ‌ها از ولتاژهای بسیار پایین استفاده کرده و در دمای 40- الی 80 درجه نور پایداری تولید می‌کنند.
- بدون اشعه فرابنفش و مادون‌قرمز: نور ساطع‌شده از لامپ‌های ال‌ای‌دی فولاسپکتروم (دارای طول‌موج‌های قابل‌رؤیت برای انسان) بوده و فاقد اشعه فرابنفش یا مادون‌قرمز هستند به همین دلیل برخلاف برخی از انواع لامپ، باعث اختلال در تجهیزات حساس نمی‌شوند. استفاده از لامپ ال‌ای‌دی داخل آکواریوم بسیاری از محدودیت‌های استفاده از آکواریوم در مناطق و تجهیزات حساس مرتفع می‌کند.
- سازگاری با محیطزیست: لامپ‌های ال‌ای‌دی نسبت به لامپ‌های رشته‌ای علاوه بر تولید گرمای کمتر، حدود ۱۰ درصد کمتر دی‌اکسیدکربن تولید می‌کنند. همچنین در ساخت آن‌ها از عناصر سمی نظیر جیوه استفاده‌نشده و در صورت دور انداختن، تأثیر مخرب آن‌ها بر محیطزیست کمتر است.
معایب انواع لامپ ال‌ای‌دی یا دیودی
لامپ‌های ال‌ای‌دی چندرنگ در مقایسه با منابع نوری سنتی، علیرغم مزایای فراوان دارای معایب و محدودیت‌هایی هستند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
- هزینه خرید بالا: لامپ‌های LED در مقایسه با فلورسنت و رشته‌ای، قیمت بالاتری داشته که این مسئله تا حدی با صرفه‌جویی در مصرف انرژی و طول عمر بالای این لامپ‌ها به‌مرور جبران می‌شود.
- فرکانس پایین نور: برخلاف لامپ‌های فلورسنت که با فرکانس بالا عمل می‌کنند این لامپ‌ها با فرکانس پایین‌تری عمل می‌کنند که باعث محدودیت استفاده از این لامپ‌ها در برخی امور مانند دوربین‌های فیلم‌برداری و جلوه نوری می‌شود.
- حساسیت به ولتاژ: لامپ‌های ال‌ای‌دی نسبت به لامپ‌های رشته‌ای، فلورسنت و متال هالید به ولتاژ پایین‌تری نیاز داشته و نوسان ولتاژ باعث کاهش عمر و افزایش ولتاژ نیز باعث انفجار این لامپ‌ها می‌شود.
- تأثیر دما بر روی رنگ نور: رنگ نور لامپ مهتابی ال‌ای‌دی با تغییر دما تغییر می‌کند که باعث محدودیت استفاده از آن‌ها در برخی از امور مانند نمایشگرهای حساس به رنگ می‌شود.
آموزش ساخت لامپ ال‌ای‌دی آکواریوم
برخی از کاربران به دلیل قیمت بالا از خرید تجهیزات نورپردازی ال‌ای‌دی منصرف می‌شوند درحالی‌که طراحان حرفه‌ای آکواریوم گیاهی برای صرفه‌جویی در هزینه راه‌اندازی آکواریوم پلنت، خود اقدام به درست کردن لامپ LED می‌کنند. اولین قدم در آموزش ساخت ال‌ای‌دی آکواریوم، تعیین نیاز نوری آکواریوم است که به عواملی ازجمله نوع آکواریوم، اندازه و عمق آکواریوم، سبک طراحی آکواریوم، رنگ نور، توان و توزیع نور ال‌ای‌دی وابسته بوده؛ برای این منظور توصیه می‌کنیم بخش‌های دیگر این مقاله را مطالعه نمایید تا به درک درستی از نحوه ارزیابی تعداد و نوع لامپ موردنیاز خود برسید.
قبل از شروع به ساخت لامپ ال‌ای‌دی دست‌ساز ابتدا در خصوص دیودهای موردنیاز و پارامترهای مهم نور مقداری تحقیق نموده و بر اساس نیازهای نوری آکواریوم خود اقدام به خرید تجهیزات زیر نمایید.
دیودهای اال‌ای‌دی: تعدادی دیود ال‌ای‌دی (مثال نوارهای ال‌ای‌دی 5730، 5630، 5050 و 3528) متناسب با نیاز نوری موجودات زنده آکواریوم
برد LED: برای کنترل شدت نور و رنگ
منبع تغذیه (آداپتور)، دکمه خاموش و روشن: برای تأمین، تنظیم جریان برق، روشن و خاموش کردن لامپ
قطعات مکمل: قطعاتی مانند کابل، پایه و برخی اتصالات برای ساخت و نصب سیستم نورپردازی
برای ساخت ابتدا برد LED را بر روی پایه‌ای مناسب قرار داده و دیودهای را بر روی آن نصب نمایید. کلید خاموش و روشن را به آداپتور متصل کرده سپس آداپتور را به برد وصل کنید.
نصب بهینه لامپ LED مستلزم اتصال صحیح و محکم قطعات است برای این منظور قطعات نصب‌شده را چک کرده و از عدم وجود اتصالی مطمئن شوید. برای راه‌اندازی نوبت تنظیم فاصله لامپ با سطح آکواریوم است تا نور به‌طور یکنواخت به سطح آکواریوم بتابد.
پس از نصب سیستم نورپردازی آکواریوم باید متناسب با نیاز موجودات زنده آکواریوم شدت و مدت‌زمان نور را تنظیم کرده و دوشاخه لامپ را به برق وصل نمایید. شدت نور را آزمایش نمایید تا از عملکرد صحیح آن مطمئن شوید.
لازم به ذکر است برای درست کردن لامپ LED با امکانات متعددی مانند کنترل، دکمه لمسی و غیره نیازمند اضافه نمودن قطعات اضافه خواهیم بوده که نیازمند دانش فنی است. درصورتی‌که تبحر کافی درزمینه الکترونیک و برق ندارید توصیه می‌کنیم از یک متخصص در این زمینه کمک بگیرید.
تفاوت لامپ ال‌ای‌دی و فلورسنت
انتخاب سیستم نورپردازی آکواریوم نیازمند داشتن اطلاعات دقیق در خصوص انواع لامپ و ویژگی‌های هر یک از آن‌ها است؛ به همین دلیل در این بخش به مقایسه لامپ ال‌ای‌دی با لامپ‌های رشته‌ای و فلورسنت می‌پردازیم تا بتوانید بهترین لامپ را برای سیستم نورپردازی خود انتخاب کنید.
لامپ‌های LED آکواریوم نسبت به لامپ‌های رشته‌ای و فلورسنت انرژی کمتری را به گرما تبدیل کرده و از بهره‌وری بالاتری برخوردار هستند. این لامپ‌ها به‌طور متوسط تا هشتاد درصد کمتر انرژی مصرف کرده و تأثیر قابل‌توجهی در کاهش مصرف انرژی و کاهش هزینه قبض برق‌دارند.
لامپ‌های ال‌ای‌دی آکواریوم به‌طور مداوم تا چندین هزار ساعت کارکرده و دارای عمر مفید بسیار بالایی هستند؛ درحالی‌که طول عمر لامپ‌های رشته‌ای و فلورسنت کوتاه‌تر بوده و به دلیل تعویض بیشتری، هزینه‌های نگهداری آن‌ها بیشتر است. دمای نور در مهتابی ال‌ای‌دی آکواریوم قابل تنظیم بوده درحالی‌که این امکان در لامپ‌های فلورسنت به‌صورت محدودتر وجود دارد.
یکی دیگر از تفاوت‌های لامپ LED و کم‌مصرف قابلیت تنظیم بودن رنگ نور است که این ویژگی در لامپ‌های رشته‌ای و فلورسنت وجود ندارد. لامپ‌های رشته‌ای و فلورسنت در مقایسه با LED به دمای بسیار بالا و پایین حساس‌تر بوده و کارایی آن‌ها کاهش می‌یابد.
لامپ‌های رشته‌ای و فلورسنت از فیلامان برای تولید نور استفاده می‌کنند که بسیار حساس و آسیب‌پذیر بوده درحالی‌که لامپ‌های ال‌ای‌دی فاقد فیلامان بوده و از مقاومت بالاتری در برابر ضربه برخوردارند. لامپ‌های LED فاقد ترکیبات مضر و سمی مانند جیوه بوده و امواج UV ساطع نمی‌کنند.
لامپ‌های ال‌ای‌دی کوچک‌تر از لامپ‌های رشته‌ای و فلورسنت هستند و فضای کمتری را اشغال می‌کنند. قیمت لامپ ال‌ای‌دی برای آکواریوم بیشتر از لامپ‌های سنتی است، اما در طولانی‌مدت به دلیل صرفه‌جویی در مصرف برق و هزینه نگهداری، خرید آن‌ها مقرون‌به‌صرفه تر است.
لامپ‌های رشته‌ای و فلورسنت در مقابل روشن و خاموش شدن مکرر حساس بوده درحالی‌که لامپ‌های LED در این زمینه مقاومت بیشتری دارند.
نتیجه‌گیری
در صنعت روشنایی استفاده از لامپ‌های ال‌ای‌دی راهکاری کارآمد برای روشنایی محیط محسوب می‌شود که با توسعه فناوری علاوه بر بهبود کیفیت، کاربرد آن نیز در حال افزایش است. استفاده از این لامپ‌ها به دلیل ویژگی‌هایی مانند کارایی بالا، عمر طولانی، پاسخ سریع، تنوع رنگ و انعطاف‌پذیری بالا درزمینههای مختلف در حال افزایش است.
لامپ‌های ال‌ای‌دی با مزایای متعددی که دارند انتخاب مناسبی برای روشنایی محسوب می‌شوند که در صورت استفاده در آکواریوم علاوه بر کاهش هزینه برق و هزینه نگهداری تجهیزات نورپردازی باعث افزایش رنگ و بهبود شرایط زندگی موجودات زنده آکواریوم می‌شود. ترکیب لامپ‌های ال‌ای‌دی با سیستم‌های هوشمند، یکی از روش‌های نوین نورپردازی است که امکاناتی منحصربه‌فرد برای کنترل و تنظیم نور آکواریوم در اختیار طراحان آن قرار می‌دهد.
با توجه به مقایسه‌ی لامپ‌های سنتی با لامپ‌های ال‌ای‌دی می‌توان گفت این لامپ‌ها بهترین گزینه برای استفاده در آکواریوم بوده که در شرایط خاصی در کنار این لامپ‌ها باید از لامپ‌های فلورسنت و متال هالید نیز استفاده نمود.
با سپاس از اینکه سایت تنگیتو را برای مطالعه این مقاله انتخاب کردید