فیلتر سطلی آکواریوم جزء تجهیزات حرفه‌ای آکواریوم محسوب شده و تمامی مراحل فیلتراسیون آکواریوم را با بالاترین سطح کیفی انجام می دهد. با توجه به نقش کلیدی و تعیین کننده فیلترها در سلامت موجودات زنده آکواریوم به کسانی که دارای آکواریوم متوسط و بزرگ هستند و توان صرف بودجه بالایی را برای آکواریوم خود دارند توصیه می‌کنیم با خرید فیلتر سطلی حرفه‌ای فکر خود را در خصوص فیلتراسیون آکواریوم آسوده کنند.
فیلتر سطلی
فیلتر سطلی یکی از انواع فیلتر خارجی است و در خارج آکواریوم قرارگرفته و با برق فعال می‌شود. این فیلتر دارای مخزنی شبیه سطل است که فرایند تصفیه و فیلتراسیون آب آکواریوم توسط مدیاهای داخل آن صورت می‌گیرد.
فیلتر سطلی یکی از فیلترهای حرفه‌ای آکواریوم است که نسبت به سایر انواع فیلتر آکواریوم قیمت بالاتری دارد؛ این فیلتر در انواع آکواریوم آب شیرین به‌ویژه آکواریوم گیاهی، آکواریوم آب‌شور و در سایزهای مختلف مورداستفاده قرار می‌گیرد. فیلترهای سطلی بزرگ برای استفاده در آکواریوم‌های بزرگ و فیلترهای سطلی کوچک برای آکواریوم‌های کوچک طراحی‌شده است.
فیلتر سطلی توسط موتور خود جریان آب را از لوله ورودی خود به سمت لوله خروجی خود هدایت کرده و در مسیر جریان خود از مراحل تصفیه آب را طی نموده و توسط لوله خروجی، مجدداً آب را به آکواریوم بازمی‌گرداند.
عملکرد فیلتر سطلی
موتور فیلتر سطلی توسط شلنگ‌های ورودی، آب آکواریوم را به داخل مخزن خود مکیده و جریان آب در طول مسیر خود از بخش تصفیه مکانیکی، تصفیه بیولوژیک و تصفیه شیمیایی عبور کرده سپس به سمت لوله خروجی هدایت‌شده و توسط آن آب تصفیه‌شده به آکواریوم بازمی‌گردد. در این فیلتر دو شیر قبل از ورودی و خروجی آب تعبیه‌شده است که توسط آن‌ها تنظیم جریان آب امکان‌پذیر است.
اب داخل مخزن و در طول مسیر جریان خود از سه مرحله فیلتراسیون اعم از تصفیه مکانیکی که توسط انواع مدیای مکانیکی شامل انواع ابر، اسفنج و پشم‌شیشه پرشده عبور کرده و ذرات درشت و معلق آب جذب‌شده و به بخش تصفیه بیولوژیک که از انواع مدیای بیولوژیکی شامل سرامیک، بیوبال، سابستریت پرشده رسیده و در آنجا توسط باکتری‌های نیتروژن خوار ترکیبات نیتروژن آب اصلاح می‌شود. آب پس از تصفیه بیولوژیک به بخش تصفیه شیمیایی رفته و در آنجا توسط انواع مدیای شیمیایی شامل زغال فعال، رزین تبادل یونی و زئولیت ازلحاظ شیمایی اصلاح و مواد سمی آب حذف می‌شود.
آب پس از عبور از مدیای شیمیایی از طریق لوله خروجی فیلتر که به شلنگ خروجی آب وصل است به آکواریوم بازمی‌گردد.
انواع فیلتر سطلی
فیلترهای سطلی در برندهای مختلف و با ویژگی‌های متنوع تولید می‌شود که در برخی مدل‌های آن امکان اضافه نمودن لامپ UV، چربی گیر و رآکتور دی‌اکسیدکربن پیش‌بینی‌شده است. لامپ UV به‌منظور ضدعفونی کردن آب، در مسیر جریان آب نصب‌شده و آب را از انواع ویروس، جلبک و باکتری مضر پاک‌سازی می‌کند.
فضای بزرگ مخزن این فیلترها محیط مناسبی برای رشد و تکثیر باکتری‌های نیتروژن خوار فراهم کرده و همواره مقداری آب در داخل خود داشته و در صورت قطعی برق تا مدتی کلنی باکتری‌های نیتروژن خوار آن بدون آسیب باقی می‌مانند. در فیلتر سطلی همه مراحل فیلتراسیون آب آکواریوم به‌طور کامل صورت گرفته به همین دلیل آکواریوم‌های مجهز به این فیلتر به‌خوبی چرخه نیتروژن را سپری کرده و پس از آن به‌راحتی آماده پذیرفتن ماهی و سایر موجودات زنده خواهند بود.
در صورت اتصال آن به رآکتور دی‌اکسیدکربن به دلیل بسته بودن درب فیلتر از خروج دی‌اکسیدکربن جلوگیری شده و به‌خوبی در آب مخلوط و به همراه آب خروجی به آکواریوم بازمی‌گردد. یکی از دغدغه‌های صاحبان آکواریوم وجود چربی در سطح آب بوده که به دلیل افزایش پروتئین در آب به‌صورت یک لایه چربی روی سطح آب نمود می‌کند؛ این چربی باعث رفلکس نور و کاهش بازدهی سیستم روشنایی و نورپردازی آکواریوم شده که با اضافه شدن چربی گیر در برخی از مدل‌های این فیلتر قابل‌جذب هست.
قطعات فیلتر سطلی
فیلترهای سطلی در اشکال و اندازه‌های متنوعی تولید و عرضه می‌شوند ولی اغلب آن‌ها دارای قطعات مشترکی شامل مخزن فیلتر، سبدهای مدیای تصفیه، در فیلتر، اتصالات و شلنگ ورودی و خروجی آب هستند که در ادامه به تشریح کارکرد هر بخش می‌پردازیم.
مخزن فیلتر: مخزن فیلتر محل قرارگیری انواع مدیای تصفیه آب بوده و آب ورودی فیلتر پس از عبور از مدیا توسط لوله خروجی به آکواریوم بازمی‌گردد. در برخی آکواریوم‌ها بخاری آکواریوم، چربی‌گیری، لامپ UV نیز در فیلتر تعبیه می‌شود که علاوه بر تصفیه آب موجود در مخزن، آب را گرم، چربی زدایی و ضدعفونی می‌کند.
سبدهای مدیای تصفیه: در مخزن یا کاسه‌های فیلتر انواع مدیای تصفیه مکانیکی، بیولوژیک و شیمیایی پرشده و با گذر آب از این مدیاها آب تصفیه و به آکواریوم بازمی‌گردد.
در فیلتر: در فیلتر در حقیقت مهم‌ترین بخش فیلتر محسوب شده و مهم‌ترین قطعات فیلتر سطلی ازجمله موتور بر روی آن نصب می‌شود. بر روی در فیلتر لوله و شیرهای کنترل ورودی و خروجی آب قرار گفته که توسط شیر مقدار آب ورودی و خروجی فیلتر تنظیم می‌شود.
در برخی مدل‌های فیلتر محلی برای استقرار لامپ UV، بخاری پیش‌بینی‌شده و در برخی نیز به‌منظور راه‌اندازی آکواریوم و هواگیری فیلتر سطلی تلمبه‌ای برای مکیدن آب آکواریوم به داخل فیلتر قرار داده‌شده است که با آن هوای داخل فیلتر خارج‌شده و آب از داخل آکواریوم به مخزن فیلتر سیفون می‌شود تا پس از روشن شدن فیلتر و ایجاد مکش توسط موتور آب شروع به مکیده شده به سمت فیلتر شود.
اتصالات فیلتر: اتصالات فیلتر خود شامل لوله‌ها، زانوها، ورودی خروجی آب آکواریوم می‌شود که هر یک بایستی به‌درستی در جای خود متصل شده و بعضاً با بست مربوطه محکم شود.
شلنگ ورودی و خروجی آب: هر فیلتر دارای دو شلنگ است یکی به‌عنوان شلنگ ورودی که آب را از آکواریوم کشیده و به فیلتر منتقل کرده و دیگری شلنگ خروجی که آب را از فیلتر به آکواریوم منتقل می‌کند.
مزایای فیلتر سطلی
در فیلتر سطلی فرآیند فیلتراسیون آب آکواریوم و چرخه نیتروژن به‌طور کامل صورت گرفته و فیلتر در خارج آکواریوم نصب‌شده که همین امر ضمن راحتی نظافت آن باعث صرفه‌جویی در فضای داخلی آکواریوم و جلوگیری از کاهش زیبایی آن می‌شود. جریان آب در ین فیلترها توسط شیرهای نصب‌شده بر روی شلنگ‌ها و یا لوله‌های ورودی و خروجی قابل تنظیم بوده و جریان خروجی آب آن ملایم و برای موجودات زنده آکواریوم لذت‌بخش خواهد بود.
در صورت استفاده از این فیلتر در آکواریوم‌های گیاهی، به دلیل بسته بودن فیلتراسیون و مسیر فیلتر این امر از اتلاف دی‌اکسیدکربن محلول در آب جلوگیری کرده می‌کند. در فیلترهای سطلی دارای چربی گیر یا اسکیمر نیازی به نصب اسکیمر مجزا نبوده و همین امر باعث صرفه‌جویی در هزینه و فضای داخلی آکواریوم می‌شود.
مضرات فیلتر سطلی
استفاده از هر وسیله‌ای در مقابل رقبای آن دارای مزایا و معایبی است که فیلتر سطلی نیز از این قاعده مستثنا نبوده ولی وجود این معایب دلیل بر رخ دادن آن نیست. فیلترهای سطلی باوجود مزایای زیادی که دارند دارای معایبی هستند که بروز آن معایب به نحوه نصب آن و کیفیت فیلتر وابسته است.
راه‌اندازی و نصب فیلتر سطلی نسبت به سایر فیلترها دشوارتر و پیچیده‌تر بوده و این فیلترها به دلیل عدم کیفیت یا کم‌دقتی در وصل نمودن اتصالات فیلتر، نشتی آب شایع هست. فیلترهای سطلی برای آکواریوم‌های کوچک با حجم کم کاربردی نبوده و نسبت سایر فیلترها گران‌تر است.
کاربرد فیلتر سطلی
فیلتر سطلی در انواع آکواریوم‌های آب‌شور و آکواریوم‌های آب شیرین به‌ویژه آکواریوم‌های حرفه‌ای پلنت به‌طور گسترده مورداستفاده قرار می‌گیرد. با توجه به عملکرد و قابلیت‌های این فیلتر توصیه می‌کنیم در آکواریوم‌های بالای صد و پنجاه لیتر حتماً از این فیلتر استفاده نمایید.
نصب فیلتر سطلی آکواریوم
بسیاری از صاحبان آکواریوم قصد دارند فیلتراسیون آکواریوم خود را ارتقاء دهند به همین منظور یکی از دغدغه‌های آن‌ها نحوه راه‌اندازی فیلتر سطلی است؛ ازآنجاکه نحوه راه‌اندازی فیلتر سطلی با توجه به برند و مدل آن متفاوت است لذا در این مقاله سعی می‌کنیم با اشراف به انواع مدل‌ها روش راه‌اندازی را برای شما کاربران عزیز شرح دهیم.
فیلترهای سطلی از قطعات متعددی تشکیل‌شده است که با باز کردن کارتن آن متوجه قطعات بسیار زیاد آن (در حدود چهل قطعه) خواهید شد و بعضاً حجم قطعات آن موجب ترس بسیاری از افراد تازه‌کار شده ولی جای نگرانی نیست ما قدم‌به‌قدم آموزش راه‌اندازی فیلتر سطلی را برای شما بیان خواهیم کرد.
ابتدا تمام قطعات فیلتر را از کارتن خارج کرده و بر روی زمین بچینید سپس دفترچه راهنما را برداشته و مطالعه کنید؛ درصورتی‌که دفترچه راهنمای به زبان لاتین و سایر زبان‌ها است و توانایی مطالعه آن را ندارید نگران نباشد زیرا تصاویر موجود در آن به‌قدر کافی گویای مراحل نصب بوده و ما در کنار شما همه مراحل را باهم انجام خواهیم داد.
تمام قطعات را برحسب لیست موجود در دفترچه راهنما بررسی و شمارش نمایید و از درستی تعداد آن اطمینان پیدا کنید. بسیار کم پیش می‌آید قطعه‌ای کم و یا معیوب باشد و در صور هرگونه مشکل فیلتر را به فروشنده عودت دهید.
تمام قطعات را با آب‌نمک خالص (نمک‌های طعام حاوی ید بوده و برای موجودات آبزی سمی است) یا پرمنگنات ضدعفونی کرده و آب‌کشی نمایید سپس نحوه قرار گرفتن سبدهای فیلتر را به‌دقت بررسی و نحوه قرار گرفتن آن‌ها را بر روی یکدیگر تمرین کنید تا به‌درستی در مخزن فیلتر قرار گیرد؛ در صورت عدم جاگیری سبد هنگام بسته شدن درب فیلتر به آن فشار مضاعفی واردشده و امکان آسیب به آن وجود خواهد داشت.
به مدیاهای تصفیه موجود در فیلتر دقت کنید زیرا در کارتن برخی از فیلترها انواع مدیا تصفیه شامل کربن فعال، اسفنج و فیلتر بیولوژیک را قرار داده و در صورت عدم وجود آن و یا کم بود حجم موردنظر مقداری تهیه و با آب آکواریوم آب‌کشی نمایید. همانطور که در مقاله فیلتر آکواریوم و فیلتراسیون آکواریوم به آن اشاره کردیم ابتدا فیلتر تصفیه مکانیکی شامل اسفنج، پشم‌شیشه و غیره را نصب نمایید و پس از فیلتر مکانیکی مدیای تصفیه بیولوژیکی شامل بیوبال، سرامیک و سابستریت را قرار داده سپس مدیای تصفیه شیمیایی مثل رزین و کربن فعال را در سبدهای فیلتر پرکرده و درنهایت یک‌لایه اسفنج قرار داده و در جای خود قرار محکم کنید تا از مکش مدیا به سمت خروجی آب جلوگیری نماید.
توصیه می‌کنیم مدیاهای تصفیه را به چند بخش تقسیم کرده و هر بخش را در کیسه‌ای جداگانه بریزید تا در هنگام شستن و تمیز کردن فیلتر بتوانید یکی از بخش‌های مدیا را برداشته و در صورت لزوم مدیا جدید را جایگزین کنید. در صورت سختی بالا وجود لکه در شیشه آکواریوم می‌توانید بعد از مدیای تصفیه مکانیکی از رزین (برای کاهش سختی آب) استفاده نموده و پس‌ازآن سرامیک را نصب نمایید.
شلنگ‌های ورودی و خروجی آب را به لوله‌های ورودی و خروجی فیلتر متصل و محکم کنید. فیلتر را در کمد آکواریوم (در صورت وجود کمد) قرار داده و قد آن‌ها آزمایش کنید و بهترین محل برای قرارگیری فیلتر که دسترسی مناسبی به پریز برق و سوراخ خروج شلنگ‌های فیلتر داشته باشد انتخاب نموده و سیم برق و شلنگ‌ها را از آن خارج کنید.
قطعات و اتصالات فیلترهای سطلی در تنوع شکل و طرح‌های بالایی عرضه می‌شود ولی همه آن‌ها لوله‌هایی محکمی برای قرارگیری در داخل آکواریوم دارند که به‌وسیله بادکش‌هایی به جداره داخلی آکواریوم متصل و محکم می‌شوند. ارتفاع لوله ورودی فیلتر سطلی آکواریوم گیاهی (لوله‌ای که آب توسط آن به داخل فیلتر مکیده می‌شود) را تنظیم و توسط بادکش‌ها در گوشه انتهایی آکواریوم توسط بادکش نصب و محکم کنید.
لوله ورودی هر چه پایین‌تر (حداقل ده سانتیمتر فاصله با بستر) باشد آب را از عمق بیشتری کشیده و آب را بهتر تصفیه خواهد کرد؛ در بسیاری مواقع حلزون‌ها با کشیدن شدن به داخل فیلتر به دلیل پوسته سخت خود باعث آسیب به پره‌های موتور فیلتر خواهند شد لذا برای جلوگیری از این اتفاق حتماً در انتهای لوله ورودی فیلتر از اتصالاتی آبکش مانند که برای جلوگیری از مکش ذرات بزرگ، ماهی و غیره به داخل لوله فیلتر وجود دارد استفاده کنید.
ارتفاع لوله خروجی فیلتر را برحسب اینکه می‌خواهید آب خروجی سطح آکواریوم در چه عمقی از آکواریوم و یا سطح آب ریخته شود تنظیم کرده و توسط بادکش‌ها به آکواریوم متصل و محکم کنید. درصورتی‌که لوله خروجی در سطح آکواریوم قرار داده شود آب با جریانی ملایم از آن خارج خواهد شد.
پس از تنظیم طول شلنگ‌های فیلتر آن‌ها را به لوله‌های ورودی و خروجی آب آکواریوم متصل کنید؛ طول شلنگ‌ها رو طوری تنظیم کنید تا از پیچ خوردن و تا شدن آن پیشگیری نموده و در هنگام نظافت بتوانید به‌راحتی فیلتر را از داخل کمد خارج کنید. پس از پر کردن سبدهای مدیای تصفیه فیلتر وصل نمودن شلنگ‌های ورودی و خروجی درب فیلتر را ببندید.
در صورت وجود شیر در اتصالات شلنگ آب برای تمیز کردن فیلتر کافی است شیرها را بسته و شلنگ‌ها را از آن جدا کرده سپس اقدام به تمیز کردن آن کنید. در برخی از فیلترها دکمه یا اهرمی برای مکش آب آکواریوم (سیفون آب به داخل فیلتر) از لوله ورودی آب آکواریوم و هواگیری فیلتر پیش‌بینی‌شده که به‌وسیله آن آب داخل مخزن فیلتر را پرکرده (در صورت خالی بودن فیلتر آبی به داخل فیلتر مکش نشده و به موتور فیلتر آسیب خواهد رسید) و سپس فیلتر را روشن می‌کنند؛ در صورت عدم وجود این دکمه هواگیری می‌توانید با یک ظرف فیلتر را با آب آکواریوم پر نموده و سپس به برق وصل نمایید.
با پرشدن فیلتر و روشن کردن آن مقداری هوا داخل آن باقی می‌ماند و به‌مرور از فیلتر خارج خواهد شد؛ درصورتی‌که هوا از آن خارج نشد و صدای زیادی تولید کرد سی ثانیه فیلتر را خاموش‌کنید سپس مجدد آن را به برق وصل کنید.
نکاتی باید در نصب فیلترهای سطلی باید به آن توجه نمود
- شایع‌ترین مشکل در نصب فیلترهای سطلی نشت آب از اتصالات و قطعات آن هست که با بستن بست می‌توان از بروز این مشکل پیشگیری نمود. شلنگ و لوله‌های فیلتر را صاف ببرید و در صورت ایجاد زاویه و برجستگی بر روی آن‌ها مهره‌های اتصال بر روی آن به‌خوبی قرار نگرفته و آب نشت خواهد کرد.
- شلنگ برخی از فیلترها از جنس وینیل بوده که به‌راحتی خم‌شده و در اثر کوچک‌ترین فشاری از محل اتصال خود خارج می‌شود ولی شلنگ‌های سیلیکونی ضخیم علاوه بر انعطاف‌پذیری بالا خم نشده و مسیر آب را مسدود نکرده و به‌راحتی در محل لوله‌های ورودی و خروجی فیلتر و آکواریوم نصب و محکم می‌شود.
- در صورت سفت بودن شلنگ‌ها و مشکل جا زدن و اتصال آن به قطعات فیلتر می‌توانید شلنگ را دقایقی در آب گرم قرار داده تا نرم شده سپس به اتصالات متصل نمایید.
- در مواقع ضروری از کربن فعال (از بین بردن بو، از بین بردن دارو …) استفاده کرده و در صورت استفاده از بیوسرامیک از زغال اکتیو استفاده نکنید.
- در برخی از مدل‌های فیلتر سطلی حین کار مقداری صدا تولید می‌شود که دلیل آن لرزش فیلتر و تماس پایه با کف کمد بوده که با قرارگیری در داخل کمد این صدا تقویت‌شده لذا برای جلوگیری صدای تولیدشده در زیر آن مقداری مقوا یا یونولیت قرار دهید.
- فیلترهای سطلی آلمانی از کیفیت بالاتری نسبت به فیلترهای چینی برخوردار بوده و مدیاهای موجود در آن نیز از کیفیت بالاتری برخوردار بوده است.
- در صورت خرابی قطعات فیلترهای آلمانی قطعات یدکی آن‌ها نسبت به فیلترهای چینی بیشتر در دسترس خواهد بود.
- صورت استفاده از دارو در آکواریوم توصیه می‌شود فیلتر را از آکواریوم خارج نموده و در پس از اتمام درمان و حذف دارو (با استفاده از فیلترهای شیمیایی) فیلتر را مجدداً در داخل آکواریوم نصب نمایید.
نحوه تمیز کردن فیلتر سطلی
یکی از مهم‌ترین نکات در نگهداری هر وسیله‌ای سرویس و نظافت آن است که فیلتر سطلی از این قاعده مستثنا نیست. اولین قاعده در نظافت آکواریوم زمان نظافت آن است که بستگی به تعداد ماهی و نحوه غذادهی به موجودات زنده آکواریوم داشته که باگذشت زمان و افزایش تجربه زمان نظافت را تشخیص خواهید داد.
برای تمیز کردن فیلتر سطلی ابتدا مقداری از آب آکواریوم (اب شیر دارای ترکیبات کلرامین بوده که باعث از بین رفتن کلنی باکتری می‌شود) برای شستشوی مدیاهای تصفیه برداشته و در داخل سطلی بریزید. فیلتر را از پریز برق جدا کرده و شیرهای متصل به شلنگ‌های ورودی و خروجی آب آکواریوم رو ببندید.
فیلتر را از شلنگ‌ها جدا کرده آب آن را خارج کنید زیرا در صورت خارج نشدن آب درب فیلتر به‌راحتی باز نشده و امکان آسیب به قطعات داخل فیلتر وجود دارد. درب فیلتر را بازکنید و مدیاهای آن را در داخل سطل حاوی آب آکواریوم شستشو دهید تا ذرات چسبیده آن جداشده و تمیز شود.
سایر اجزای فیلتر ازجمله پره، سایر اجزای موتور و مخزن فیلتر را به‌خوبی شستشو داده و مدیاهای فیلتر را برعکس زمان باز کردن آن سرجای خود قرار دهید.
با سپاس از اینکه سایت تنگیتو را برای مطالعه این مقاله انتخاب کردید