صخره و سنگ آکواریوم آب شیرین

صخره و سنگ آکواریوم در طبیعت در شکل و اندازه‌های مختلف یافت می‌شوند که هر یک از عناصر و ترکیبات متفاوتی ساخته‌شده و دارای خواص و ویژگی‌ متفاوتی بوده و در صنایع مختلفی مانند پزشکی، صنعتی، ساختمانی و دکوراسیون استفاده می‌شوند. یکی از کاربردهای سنگ و صخره در صنایع آبزی به‌ویژه طراحی آکواریوم آب شیرین است.

در طراحی آکواریوم‌های آب شیرین از چوب، شن، مجسمه‌های لعابی، سنگ و صخره آکواریوم که به آن‌ها عناصر Hardscape گفته می‌شود استفاده می‌شود. همان‌طور که در مقاله دکوراسیون آکواریوم به آن اشاره کردیم عناصر Hardscape پایه و ساختمان اصلی طرح و منظره را تشکیل داده و گیاهان به‌عنوان عنصر Softscape همانند روکشی سبز روی آن کشت می‌شوند.

استفاده از صخره و سنگ آکواریوم به همراه چوب به دکوراسیون آکواریوم جلوه‌ای طبیعی و زیبا داده و برای موجودات زنده آکواریوم بسیار مفید خواهد بود. با توجه به اهمیت سنگ و صخره در آکواریوم در ادامه به تشریح کامل آن پرداخته و سعی می‌کنیم تمام ابعاد آن را بررسی نماییم.

صخره و سنگ آکواریوم

به عناصر سخت آکواریوم که در صورت قرارگیری در آب، شکل و فرم‌ها آن‌ها تغییر نکرده و عناصر Softscape بر روی آن‌ها نصب می‌شود را Hardscape گفته می‌شود. طراحان حرفه‌ای از صخره و سنگ به‌منظور شبیه‌سازی دکور صخره‌ای آکواریوم و مناظر کوهستانی در سبک‌های مختلف طراحی آکواریوم استفاده می‌کنند.

تکه‌های کوچک و بزرگ سنگ آکواریوم از اجزای اصلی دکوراسیون آکواریوم است که پیاده‌سازی طرح‌های مختلف آکواریوم‌های پلنت بدون استفاده از آن بعید به نظر می‌رسد. سنگ و صخره آکواریوم از ارزش بالایی در عناصر طراحی آکواریوم آب شیرین برخوردار است به‌نحوی‌که در طراحی برخی از سبک‌ها صرفاً از صخره برای طراحی آکواریوم استفاده می‌شود.

طراحان حرفه‌ای آکواریوم در برخی از مدل‌های سبک طبیعی از چندین نوع سنگ آکواریوم پلنت به همراه ریشه و چوب آکواریوم برای شبیه‌سازی مناظر استفاده می‌کنند. سبک Iwagumi یکی دیگر از سبک‌هایی است که در آن طراحان از سنگ آکواریوم گیاهی در اندازه مختلف استفاده می‌کنند؛ با این تفاوت که در این سبک از سایر عناصر Hardscape استفاده نمی‌شود.

برخی از سنگ‌ها در ترکیبات سازنده خود حاوی سیلیس و آهک هستند که به سنگ‌های آهکی معروف بوده و برخی نیز فاقد این ترکیبات هستند که به‌ سنگ‌های خنثی شناخته می‌شوند. آهک موجود در سنگ‌های آهکی به‌مرورزمان در آب آکواریوم حل‌شده و باعث تغییر پارامترهای شیمیایی آب به‌ویژه سختی آب می‌شوند.

در بین سنگ‌های آهکی آن‌هایی که بافتی سخت‌تر و متراکم‌تری دارند بر روی سختی آب تأثیر بیشتری داشته و مقدار آن را بیشتر افزایش می‌دهند. برخی از مدل‌های صخره آکواریوم شامل Dragon Stone،lava Stone، Unzan Stone، Koke Stone، Sunsui Stone، Loa Stone، Galapagos Stone و Yangtse Stone خنثی بوده ولی صخره‌هایی مانند Manten Stone، Seiryu Stone یا Elephant Stone، Stone Black pagoda، Grey Stone، Stone Frodo، Stone Tsingy و Black Stone حاوی مقادیر کمی آهک هستند.

در آکواریوم‌های گیاهی که مجهز به سیستم دی‌اکسید کربن هستند؛ دی‌اکسید کربن خارج‌شده در آن‌ها با آب آکواریوم ترکیب و اسیدکربنیک تولید می‌کنند که این اسید با آهک موجود در سنگ واکنش داده و سرعت حل شدن ترکیبات آهکی را افزایش می‌دهند؛ به همین دلیل توصیه می‌کنیم در صورت استفاده از سنگ‌های آهکی در آکواریوم‌های پلنت به‌منظور کنترل سختی آب به‌صورت دوره‌ای سختی آب را کنترل نموده و درجایی یادداشت نماید و همواره میزان افزایش سختی آب را زیر نظر داشته باشند زیرا با افزایش سختی آب به‌مرور شاهد بیماری و مرگ موجودات زنده آکواریوم خود خواهید بود.

یکی از نکات بسیار مهم در آکواریوم‌های پلنت توجه به مقادیر پارامترهای شیمیایی آب موردنیاز برای موجودات زنده آکواریوم است. برخی از موجودات زنده آکواریوم ازجمله میگوها نسبت به‌سختی آب بسیار حساس بوده به همین دلیل توصیه می‌کنیم در آکواریوم‌های پلنت که دارای میگو هستند از صخره‌های آهکی حتی در مقادیر کم احتیاط کرده و در صورت استفاده برای نرم کردن آب علاوه بر استفاده از بسترهای فعال، در فاصله‌های زمانی کم آب آکواریوم را سیفون و آب تصفیه‌شده (Ro) جایگزین آن نمایند.

فواید استفاده از صخره آکواریوم

چوب و صخره آکواریوم آب شیرین جزء عناصر اصلی طراحی آکواریوم آب شیرین هستند که دراین‌بین سنگ آکواریوم به دلیل وجود طرح‌ها و مدل‌های متنوع در برخی از سبک‌ها بدون وجود ریشه چوب آکواریوم مورداستفاده قرار می‌گیرد. وجود شکاف‌ها، برجستگی و چین‌های مختلف و متنوع در سنگ صخره‌ای آکواریوم، آن را به اصلی‌ترین عنصر طراحی سبک ایواگومی و مناظر کوهستانی و صخره‌ای سبک طبیعی تبدیل کرده است.

استفاده از سنگ و صخره علاوه بر آزادی عمل طراح در پیاده‌سازی و شبیه‌سازی محیط بومی، می‌تواند یک مخفیگاه طبیعی را برای موجودات زنده فراهم نماید. وجود مخفیگاه برای برخی از موجودات آبزی به‌ویژه میگوها، حلزون‌ها و ماهی‌های خانواده لوچ‌، بلک‏گوست و شارک‌ بسیار حیاتی بوده و این موجودات در محیط‌هایی پر از سوراخ و حفره از رشد بهتری برخوردار هستند.

سنگ‌های آکواریوم به دلیل داشتن خلل و فرج بسیار در سطح خود بستری مناسب برای کشت گیاهان اپی‌فیت محسوب شده و این گیاهان با گسترش ریزوم‏ های خود در سطح آن‌ها، خود را تثبیت کرده و منابع غذایی را به‌صورت مستقیم از آب آکواریوم جذب می‌کنند. سطح سنگ تزئینی آکواریوم همانند ریشه و چوب آکواریوم بستری مناسب برای رشد جلبک‌ها محسوب می‌شود که به‌عنوان منبع فیبر توسط گربه‌ماهی، حلزون‌ها، خرچنگ‌ها و میگوها مورداستفاده قرار می‌گیرند.

تجهیزات دکور علاوه بر نقشی که در طراحی آکواریوم آب شیرین دارند در چرخه نیتروژن در کنار سیستم فیلتراسیون آکواریوم به‌عنوان مکمل تصفیه بیولوژیکی آکواریوم عمل می‌کنند. سنگ و صخره آکواریوم به دلیل وجود خلل و فرج بسیار در سطح خود محل مناسبی برای تشکیل کلنی باکتری‌های نیتروژن‌خوار محسوب شده و با جذب ترکیبات نیتروژن، آب را از وجود این ترکیبات سمی تصفیه می‌کند.

انتخاب سنگ آکواریوم

تهیه و استفاده از سنگ آکواریوم برای افراد مبتدی دارای نکات مبهمی است که باعث سردرگمی آن‌ها در تهیه آن می‌شود. به‌طورکلی برای تهیه سنگ و صخره مناسب آکواریوم پلنت بایستی چهار مرحله شامل انتخاب نوع، حجم، وزن صخره و آزمایش آن طی شود که در ادامه به تشریح هر یک خواهیم پرداخت.

انتخاب نوع صخره و سنگ آکواریوم گیاهی

صخره دکور آکواریوم از تنوع بالایی برخوردار بوده به همین دلیل انتخاب صخره مناسب آکواریوم برای طرح موردنظر نیازمند تجربه بالایی است. طراحان آکواریوم گیاهی بامطالعه شرایط آب و هوایی بومی هر منطقه نسبت به عناصر و شرایط زندگی موجودات زنده آن منطقه آشنا شده و بر اساس سبک، طرح و موجوداتی که قصد استفاده از آن‌ها را در آکواریوم خود دارند اقدام به انتخاب تجهیزات دکور و موجودات زنده می‌کنند.

بسیاری از مواقع افراد مبتدی بدون داشتن هیچ مطالعه و آگاهی به‌صرف اینکه قصد راه اندازی آکواریوم گیاهی دارند اقدام به خرید انواع صخره و سنگ آکواریوم کرده و متحمل هزینه‌ بیهوده می‌شوند؛ درصورتی‌که طراحی هر سبک آکواریوم نیازمند استفاده از عناصر Hardscape مناسب همان سبک بوده و همه عناصر می‌بایست باهم به‌صورت همگن انتخاب شوند.

حجم صخره و سنگ آکواریوم پلنت

طراحان آکواریوم در انتخاب عناصر و تجهیزات آکواریوم با چالش‌های متفاوتی روبه‌رو هستند که یکی از آن‌ها حجم و وزن سنگ موردنیاز دکور آکواریوم است. در بین سنگ‌های مختلف، سنگ‌های آتش‌فشانی و گدازه‌ای به دلیل اینکه در هنگام شکل‌گیری در معرض هوا و باد قرار داشته‌اند از تخلخل بالایی در بدنه خود برخوردار بوده به همین دلیل از چگالی کمتری نسبت به سایر سنگ‌ها برخوردارند.

در تصویر زیر یک کیلوگرم از هر سنگ آکواریوم در یک ردیف چیده شده است که با مقایسه چگالی و وزن آن‌ها متوجه تفاوت در حجم و ابعاد آن‌ها خواهید شد. از بالا سمت چپ به سمت راست و پایین از برخی از سنگ‌های گدازه سیاه، لوا، گالاپاگوس، تسینگی، دراگون، سیریو، سیاه پاگودا، ‌ سیاه، خاکستری یا پوست فیلی، یانگ تسه و فرودو چیده شده‌اند که به‌خوبی بیانگر تفاوت حجم آن‌ها است.

صخره و سنگ آکواریوم تزئینی برحسب کیلوگرم و در قیمت‌های مختلف عرضه‌شده و بسیاری از افراد مبتدی با دیدن قیمت صخره و سنگ، علاوه بر کاهش حجم خرید سعی می‌کنند در مصرف سنگ نیز صرفه‌جویی کنند. این افراد در بسیاری از مواقع به دلیل حجم کم سنگ و صخره خریداری‌شده عملاً توانایی پیاده‌سازی یک منظره را نداشته و در بهترین حالت اگر از انواع صخره با چگالی کم و حجم زیاد خریداری کرده باشند صرفاً مقدار آن برای استفاده در آکواریوم نانو کافی خواهد بود.

طراحان حرفه‌ای آکواریوم برای افزایش عمق میدان در طرح خود حجم بیشتری از سنگ و صخره طبیعی آکواریوم خریداری می‌کنند که این به‌منزله استفاده از تمام آن‌ها نیست. یک نقاش برای طراحی منظره موردنظر خود همواره مقداری از هر رنگ را به‌عنوان ذخیره کنار گذاشته تا در صورت کمبود رنگ از آن استفاده نموده و در فرصت مناسب رنگ مصرف‌شده را جایگزین می‌نماید.

به یاد داشته باشید برای ساخت یک منظره طبیعی به عناصر در اندازه و اشکال مختلف نیاز دارید به همین دلیل توصیه می‌کنیم به‌منظور دسترسی به عناصر دکوراسیون آکواریوم در ابعاد مختلف همواره مقدار بیشتری از عناصر طراحی تهیه‌کرده و آن‌ها را در گوشه نگهداری کنید تا در صورت لزوم در طراحی‌های بعدی از آن‌ها استفاده نمایید. توصیه ما را در خصوص افزایش ذخیره تجهیزات را با انبار کردن انبوهی از آن‌ها اشتباه نگیرید و حد تعادل را حفظ کرده و به‌مرور مقداری از آن‌ها را در گوشه‌ای انبار کرده و با این کار مجموعه‌ای از عناصر یدکی برای خود فراهم کنید.

وزن صخره و سنگ آکواریوم گیاهی

پس از انتخاب نوع و حجم سنگ موردنیاز آکواریوم، نوبت به انتخاب وزن آن می‌رسد که به عواملی مانند نوع سنگ، مدل سنگ موردنظر و ضخامت شیشه‌های آکواریوم وابسته دارد. همان‌طور که در مقاله ساخت آکواریوم شیشه‌ای برای افراد مبتدی اشاره کردیم ضخامت شیشه آکواریوم می‌بایست با حجم آب و تجهیزات مورداستفاده در آکواریوم متناسب باشد زیرا با افزایش حجم آب و وزن تجهیزات داخلی به‌ویژه صخره طبیعی آکواریوم فشار وارده به شیشه افزایش خواهد یافت.

برخی از سنگ‌های آکواریوم به دلیل چگالی کمتر نسبت به سایر صخره‌ها از حجم بیشتری برخوردار هستند به همین دلیل نسبت به صخره‌های سنگین‌تر علاوه بر فشار کمتر به شیشه آکواریوم باعث صرفه‌جویی در هزینه می‌شوند. با توجه به تفاوت چگالی سنگ‌های مختلف نمی‌توان برای همه آن‌ها شاخص یکسانی برای خرید وزن موردنیاز آکواریوم تعیین کرد به همین دلیل در این مقاله متناسب با چگالی آن‌ها از اصطلاحی به نام مضرب خرید استفاده خواهیم نمود.

به یاد داشته باشید هرچه چگالی سنگ کمتر باشد درنتیجه حجم آن بیشتر شده و مضرب خرید نیز کمتر خواهد بود برای مثال سنگ‌های آتش‌فشانی نسبت به سایر سنگ‌ها مضرب خرید کمتری دارند. طراحان حرفه‌ای طی دو مرحله زیر وزن سنگ آکواریوم موردنیاز آکواریوم خود را محاسبه می‌کنند.

در مرحله اول ابتدا حجم آب آکواریوم خود را بر 6 تقسیم (‏مثلاً برای یک آکواریوم 30 لیتری به 5 کیلوگرم صخره نیاز داریم) کرده و در مرحله دوم وزن تقریبی به‌دست‌آمده بایستی با مضرب خرید هر سنگ که در جدول زیر گفته‌شده است ضرب می‌کنند.

 

برای مثال آکواریوم 30 لیتری به 5 کیلوگرم صخره برای راه‌اندازی آکواریوم صخره‌ای با سنگ دراگون نیاز داشته درصورتی‌که برای استفاده از سنگ فرودو با مضرب خرید 1/2 باید این عدد را در 5 ضرب کرده که نتیجه آن شش کیلوگرم خواهد بود.

یکی دیگر از عوامل مؤثر در انتخاب صخره بافت و برجستگی‌های صخره است. توصیه می‌کنیم در آکواریوم‌های پلنت که در آن‌ها از گیاهانی با رشد سریع  استفاده می‌کنید از صخره‌هایی با سایزهای مختلف استفاده نمایید زیرا این گیاهان به‌سرعت صخره‌ها را پوشانده و در زیر خود مخفی می‌کنند.

آزمایش سنگ و صخره آکواریوم

همان‌طور که در بخش‌های قبلی اشاره کردیم عوامل مختلفی در انتخاب سنگ آکواریوم صخره‌ای دخیل بوده که یکی از مهم‌ترین آن‌ها ترکیبات سازنده سنگ آکواریوم است. برخی از صخره‌های آکواریومی به دلیل وجود ترکیبات آهکی و آهنی در ساختار خود، با آب آکواریوم واکنش داده که علاوه بر تغییر پارامترهای شیمیایی باعث تغییر رنگ آب آکواریوم می‌شوند که میزان آن بستگی به حجم این ترکیبات و واکنش‌های صورت گرفته خواهد داشت.

بسیاری از افراد بدون آگاهی از ترکیبات سازنده سنگ‌ها شروع به استفاده از آن‌ها در آکواریوم خودکرده و پس از مدتی با تغییر رنگ و تلفات ماهی و سایر موجودات زنده آکواریوم خود مواجه می‌شوند؛ این افراد پس از بروز مشکل شروع به بررسی دلایل آن کرده و در صورت وجود شانس و استفاده از تجربیات افراد باتجربه پی به وجود مشکل در سنگ‌های خود می‌برند. طراحان حرفه‌ای آکواریوم قبل از استفاده از صخره و سنگ ابتدا با چند روش ساده شامل آزمایش آهک و آهن ابتدا تست سنگ آکواریوم را انجام می‌دهند که در ادامه به تشریح هر یک از این روش‌ها خواهیم پرداخت.

آزمایش آهک سنگ آکواریوم

مقداری اسید ضعیف مثل سرکه تهیه نمایید و مقداری از آن را بر روی تکه کوچکی از سنگ بریزید و چند ثانیه صبر کنید در صورت جوشیدن آن قسمت، سنگ آهکی بوده و برای استفاده در آکواریوم مناسب نخواهد بود. لازم به ذکر است اسید با گردوغبار موجود بر روی سنگ نیز واکنش داده به همین دلیل برای جلوگیری از خطا در آزمایش، قبل از آزمایش ابتدا سنگ را شسته و از وجود گردوخاک پاک‌کرده و خشک نمایید.

آزمایش آهن سنگ آکواریوم

اکسید آهن قرمزرنگ بوده و یکی از ترکیبات فراوان آهن محسوب می‌شود که در مجاورت مایعات شروع به تغییر آن‌ها می‌کند. عموماً سنگ‌های قرمزرنگ حاوی اکسید آهن بوده و در صورت استفاده از آن‌ها در آکواریوم باعث تغییر رنگ آب آکواریوم خواهند شد به همین دلیل طراحان آکواریوم قبل از استفاده از انواع صخره آکواریوم، اقدام به آزمایش آهن سنگ می‌کنند.

برای تست آهن سنگ آکواریوم دو روش وجود دارد که هر دو روش نتیجه مشابهی خواهند داشت.

درروش اول ابتدا سنگ را شسته و از وجود گردوغبار پاک‌کرده و خشک‌کنید سپس دستمالی را خیس کرده و برای چند دقیقه بروی سنگ قرار دهید درصورتی‌که دستمال قرمز شد صخره حاوی آهن بوده و در صورت استفاده در آکواریوم رنگ آب آن را تغییر خواهد داد.

درروش دوم سنگ را شسته و از وجود گردوغبار پاک‌کرده و خشک‌کنید سپس صخره را در آب قرار داده و مقداری سولفات سدیم به آب اضافه کنید در صورت قرمز شدن رنگ آب، سنگ حاوی مقادیر زیادی ترکیبات آهن بوده و در صورت استفاده در آکواریوم رنگ آب آن را تغییر خواهد داد.

فرم دهی به صخره و سنگ آکواریوم

به یاد داشته باشید ساخت یک آکواریوم صخره‌ای آب شیرین طبیعی مستلزم وجود عناصر در اندازه و اشکال مختلف بوده و طراحی یک منظره طبیعی بدون وجود صخره و سنگ آکواریوم در ابعاد مختلف امکان‌پذیر نخواهد بود. ازآنجاکه برخی از اجزای عناصر دکور مانند سنگ رودخانه‌ای ، صخره‌های کوچک و سنگ‌ریزه آکواریوم در فروشگاه‌ها وجود ندارد لذا طراحان آکواریوم سعی می‌کنند با ساخت و جمع‌آوری عناصر تجهیزات دکور در ابعاد مختلف نیازهای خود را تأمین کنند.

یکی از روش‌هایی که طراحان آکواریوم برای ساخت انواع سنگ آکواریوم در طرح و اندازه مدنظر خود استفاده می‌کنند فرم دهی به آن است که غالباً با استفاده از قلم چکش انجام می‌شود. طراحان علاوه بر تراشیدن سنگ، اقدام به خرد کردن انواع سنگ آکواریوم کرده و به‌وسیله چسب سنگ آکواریوم تکه‌های کوچک‌تر را به هم چسبانده و با این روش طرح مدنظر خود را می‌سازند.

توصیه می‌کنیم برای خرد کردن صخره و فرم دادن به آن از قلم چکش استفاده کرده و در هنگام ضربه زدن به قلم، پارچه‌ای دور آن بپیچید تا در هنگام شکستن خرده‌ها و ترکش‌های آن به شما آسیب وارد نکند.

استفاده از سنگ آکواریوم

نحوه چیدن سنگ آکواریوم و استفاده از آن به سبک آکواریوم و طرح مدنظر طراح بستگی دارد ولی همان‌طور که در مقاله آموزش اصول طراحی آکواریوم گیاهی به بررسی قواعد و تکنیک‏ های طراحی آکواریوم آب شیرین پرداختیم، استفاده از سنگ آکواریوم به‌عنوان یکی از تجهیزات دکور دارای قواعدی مشخص است که به در ادامه به بخشی از آن‌ها اشاره کوتاهی خواهیم کرد.

اولین کار در استفاده از صخره و سنگ آکواریوم، پاک‌سازی و ضدعفونی نمودن آن است؛ برای این کار ابتدا سطح سنگ از وجود هرگونه گردوغبار پاک‌کرده و به‌وسیله یک جسم نوک‌تیز تمامی اجسام چسبیده به آن را پاک‌کنید. پس از پاک‌سازی سنگ آن را شسته و خشک کرده و مقداری در آب بجوشانید تا تمامی عوامل بیماری‌زا از بین رفته و ضدعفونی شود.

پس از ضدعفونی سنگ، آزمایش آهک و آهن را بر روی سنگ انجام دهید تا از مناسب بودن سنگ در آکواریوم مطمئن شوید. متناسب با سبک و طرح خود شروع به جداسازی تکه‌های مناسب مدنظر کرده و به‌صورت آزمایشی شروع به چیدن آن‌ها در خارج آکواریوم کنید.

توصیه می‌کنیم به‌منظور طبیعی به نظر رسیدن یک منظره از ترکیب ریشه و چوب آکواریوم با صخره همگن در اندازه مختلف استفاده کرده و بزرگ‌ترین صخره را در نقطه کانونی قرار دهید و در نقاط فرعی از چوب و سنگ‌های کوچک‌تر استفاده نمایید. در هنگام استفاده از صخره آکواریوم مقداری از آن را در بستر فروکرده و به ترتیب از عناصر کوچک‌تر در جلو و عناصر بزرگ‌تر در انتها استفاده کنید.

سنگ و چوب را از جلوی آکواریوم و به‌صورت پلکانی بچینید تا منظره در دید بیننده، از عمق میدان بیشتری برخوردار شده و به جذابیت آن افزوده شود. گیاهان را در حفره و شکاف‌های مختلف صخره آکواریوم کاشته و مقداری از آن‌ها را نیز در پشت و برخی شکاف‌ها مخفی کنید تا به‌مرور با رشد گیاهان آن بخش، نمای زیباتری به دکوراسیون آکواریوم افزوده‌شده و از بروز حس تکراری شدن در صاحب آن پیشگیری نماید.

یکی از موارد استفاده از سنگ آکواریوم، شبیه‌سازی مناظر کوهستانی و صخره‌ای است که در این روش بسیاری از طراحان آکواریوم با چسباندن تکه‌ای کوچک‌تر صخره، منظره‌ های کوهستانی در ابعاد کوچک خلق می‌کنند. توصیه می‌کنیم در این‌گونه از دکورها محل چسبیدن سنگ را با ریختن پودر همان سنگ‌ بر روی چسب مخفی کنید.

در صورت استفاده از گیاهانی با رشد زیاد در منظره های صخره‌ای و کوهستانی توصیه می‌کنیم از سنگ و صخره‌های بزرگ استفاده کنید تا به‌سرعت در زیر انبوهی از گیاهان پنهان نشوند.

انواع سنگ آکواریوم

سنگ‌های مورداستفاده در آکواریوم برحسب ترکیبات سازنده آن‌ها به دودسته با سنگ‌های خنثی و سنگ‌های آهکی تقسیم می‌شوند. برخی از صخره‌های آهکی حاوی مقادیر کمی از آهک در خود بوده به همین دلیل سختی آب را مقدار کمی افزایش داده که با راهکاری که در ادامه به تشریح آن خواهیم پرداخت می‌توانید از آن‌ها در آکواریوم استفاده نمایید.

انواع سنگ آکواریوم با خاصیت شیمیایی خنثی

سنگ خنثی آکواریوم به سنگ‌هایی اطلاق می‌شود که تأثیری در پارامترهای شیمیایی آب آکواریوم ندارند این سنگ‌ها عبارت‌اند از سنگ‌های دراگون یا اژدها (‏Ohko Dragon Stone)، آتش‌فشانی سیاه (‏ Stone)، آنزان (‏Unzan Stone)، کوک استون (‏Koke Stone)، سانسویی (‏Sansui Stones )، لوآ (‏Loa Stones)، گالاپاگوس (‏Galapagos Stones) یانگ تسه (Yangtse Stones)

سنگ دراگون یا اژدها (‏Ohko Dragon Stone)

سنگ Ohko جزء سنگ‌های خنثی است که در بازار به اسم سنگ دراگون شناخته می‌شود و رنگ ‏ آن قهوه‌ای مایل به قرمز است. سطح این سنگ مملو از حفره و شکاف‌های بزرگی بوده به همین دلیل قبل از استفاده از آن بایستی با یک جسم نوک‌تیز و سخت، خاک و آلودگی‌های داخل حفره‌های آن را تمیز نمود.

طراحان آکواریوم به دلیل وجود شکاف‌های عمیق در این سنگ از آن برای کاشت انواع گیاهان اپی‌فیت ازجمله خزه‌ها استفاده می‌کنند. از این سنگ به دلیل دارا بودن سطحی بسیار زیبا در آکواریوم‌های سبک طبیعی به‌ویژه آن‌هایی که دارای میگو هستند به‌صورت گسترده استفاده می‌شود.

سنگ آتش‌فشانی (Stone ‏Lava)

سنگ‌ آتش‌فشانی سیاه یا سنگ معدن دارای بافتی متخلخل بوده که نشان‌دهنده مجاورت آن‌ با باد در زمان شکل‌گیری است. این سنگ تیره جزء سنگ‌های سبک با چگالی کم محسوب شده و به همین دلیل طراحان آکواریوم در طرح‌های شیب‌دار به‌منظور صرفه‌جویی در مصرف بستر و کود آکواریوم از آن برای ایجاد شیب در دکور استفاده کرده و روی آن را با بستر می‌پوشانند.

سنگ آتش‌فشانی یا پوکه معدنی دارای مضرب خرید 0/7 بوده و به دلیل تخلخل بالا به‌راحتی به‌وسیله قلم و چکش خرد می‌شوند. این سنگ خنثی بوده و می‌توان از ترکیب این صخره با ریشه و چوب آکواریوم در طراحی مناظر استفاده نمود.

سنگ آتش‌فشانی به دلیل سطح متخلخل خود برای کشت انواع گیاهان اپی‌فیت مناسب بوده و این گیاهان پس از تثبیت بر روی آن شروع به پخش نمودن ریزوم ‏های خودکرده و در جای خود محکم می‌شوند. برخی از سنگ‌های معدنی موجود در بازار برای استفاده در آکواریوم مناسب نبوده و صرفاً برای مصارف ساختمانی تولید می‌شوند به همین دلیل در صورت استفاده از این نوع سنگ، صرفاً آن‌ها را فروشگاه تجهیزات آکواریوم فروشی تهیه نمایید.

سنگ‌های آنزان (‏Unzan Stone)

سنگ‌ آنزان جزء سنگ‌های آتش‌فشانی بوده و همانند آن‌ها دارای سطحی متخلخل است. این سنگ جزء سنگ‌های خنثی بوده و برای کاشت گیاهان اپی‌فیت بسیار مناسب است.

سنگ کوک استون (‏Koke Stone)

سنگ کوک استون جزء سنگ‌های خنثی بوده و باعث تغییر پارامترهای شیمیایی آب آکواریوم نمی شود. سطح این سنگ زبر و خشن بوده به همین دلیل از آن برای کشت انواع خزه استفاده می‌شود.

سنگ کوک به دلیل ویژگی‌های خاص ظاهری ازجمله رنگ سیاه و تیره به همراه شکستگی‌های زاویه‌دار برای پیاده‌سازی طرح‌های جدید آکواریوم بسیار مناسبی است. برای استفاده از این سنگ کافی است آن را با آب شسته و در آب بجوشانید تا از وجود عوامل بیماری‌زا و آلودگی پاک شود.

سنگ سانسویی (‏Sansui Stone)

سنگ سانسویی جزء سنگ‌های خنثی محسوب شده و دارای سطحی خشن، چین‌چین و زاویه‌دار است. شکستگی‌ها و ناهمواری‌های سطح این سنگ، آن را برای استفاده در مناظر کوهستانی به‌ویژه در طراحی مناظری که از یک صخره بزرگ و تعدادی صخره کوچک‌تر تشکیل‌شده به گزینه مناسبی تبدیل نموده است.

با کاشت انواع گیاهان اپی‌فیت در شکاف‌های این سنگ می‌توان مناظر زیبایی از کوهستان را شبیه‌سازی نمود.

سنگ لوآ (‏Loa Stone)

سنگ لوآ، سنگی آتش‌فشانی و تیره است که جزء صخره‌های خنثی محسوب می‌شود که با چسباندن تکه‌های کوچک این سنگ می‌توان صخره‌های بزرگی، مشابه مناظر صخره‌ای آتش‌فشانی کارائیب شبیه‌سازی نمود. این سنگ دارای مضرب خرید 0/8 بوده و طراحان آکواریوم از آن در سبک ایواگومی و با ترکیب آن با ریشه وچوب آکواریوم برای طراحی مناظر سبک جنگلی استفاده می‌کنند.

این سنگ به دلیل سطح متخلخل، برای کشت گیاهان اپی‌فیت، میکروسوروم یا بولبیتیس، پوگوستمون هلفری بسیار مناسب است. گیاهان اپی‌فیت پس از تثبیت بر روی سنگ لوآ شروع به ریشه‌زایی و پخش ریزوم‏ های خود در سطح آن کرده و علاوه بر تثبیت خود، آن را به صخره‌ای سبز تبدیل می‌کنند.

سنگ گالاپاگوس (‏Galapagos Stone)

سنگ گالاپاکوس سنگی آتش‌فشانی است که دارای سطحی متخلخل بوده و به همین دلیل برای کشت گیاهان اپی‌فیت به‌ویژه خزه‌ها گزینه مناسبی است. گیاهان اپی‌فیت پس از تثبیت بر روی آن با پخش کردن ریزوم‏ های ریشه خود در خلل و فرج این سنگ، خود را محکم کرده و به‌وسیله ریزوم ‏ها منابع غذایی موردنیاز خود را به‌طور مستقیم از آب آکواریوم جذب می‌کنند.

سنگ گالاپاکوس دارای سطحی تیره و مغزی قهوه‌ای و نارنجی است و برای استفاده در سبک‌های ایواگومی بسیار مناسب است. این سنگ دارای مضرب خرید 0/9 بوده و با ریشه و چوب آکواریوم در طراحی سبک طبیعی به‌کاربرده می‌شود.

سنگ یانگ تسه (Yangtse Stones)

سنگ یانگ تسه دارای سطحی صیقلی با شیارهایی در زوایای مختلف است که به دلیل عبور جریان آب، لبه‌های آن خورده و گرد شده است. رنگ این سنگ سفید، زرد، قهوه‌ای و خاکستری بوده و در صورت استفاده از آن آکواریوم را بزرگ‌تر نشان خواهد داد.

سنگ یانگ تسه بافتی متراکم داشته به همین دلیل شکستن آن بسیار دشوار است. طراحان آکواریوم در طراحی مناظر رودخانه‌ای از این صخره به‌عنوان تخته‌سنگ برای شبیه‌سازی سطح و قلوه‌سنگ در مسیر رودخانه استفاده می‌کنند.

سنگ یانگ تسه دارای مضرب خرید 1/2 بوده و حداقل طول تکه‌های آن 10 سانتی‌متر است. این سنگ به دلیل چگالی بالا برای استفاده در آکواریوم‌های کوچک مناسب نیست.

انواع سنگ آهکی ملایم آکواریوم

سنگ آکواریوم آهکی ملایم به سنگ‌هایی اطلاق می‌شود که در ساختار آن‌ها مقادیر کمی از نمک‌های معدنی ازجمله کلسیم، یون‌های منیزیم و بی‌کربنات‌ها وجود داشته که با حل شدن این ترکیبات در آب آکواریوم؛ پارامترهای شیمیایی آب به‌ویژه سختی آب به مقدار بسیار کمی افزایش خواهد یافت. سختی آب آکواریوم‌هایی که از این سنگ‌ها استفاده می‌کنند با استفاده از بستر فعال، سیفون دوره‌ای (هفتگی) و جایگزینی کردن آب سیفون شده با آب Ro قابل‌کنترل است.

سنگ‌های مانتون استون (‏Manten Stones)، سنگ رایو (Stone ‏Ryuoh)، سنگ سیاه پاگودا (Stone ‏Black Pagoda)، سنگ خاکستری یا پوست فیلی (‏Grey Stone)، سنگ فرودو (‏Frodo)،  سنگ تینگ (‏Tsingy Stone) و سنگ سیاه (‏Black Stone) جز سنگ‌های آهکی محسوب می‌شوند.

سنگ مانتون استون (‏Manten Stones)

سنگ مانتون استون جزء سنگ‌های آهکی ملایم بوده که دارای سطحی ناهموار با شیارهای زیبا در زوایای مختلف است. این سنگ به دلیل سطح زیبای خود جزء استانداردترین صخره‌ها برای طراحی سبک ایواگومی است.

سنگ مانتون استون رنگ‌های مختلفی داشته به همین دلیل در هنگام خرید بایستی متناسب با سبک و طرح مدنظر خود، رنگ و طرح همگن را انتخاب نمایید.

سنگ رایو (Stone ‏ Ryuoh)

سنگ رایو Ryuoh یا سنگ سیریو Seiryu بانام مینی منظره نیز شناخته‌شده و جزء سنگ‌های آهکی ملایم محسوب می‌شود. این سنگ دارای ساختاری متراکم با مضرب خرید یک بوده به همین دلیل برای شکستن این سنگ به قلم و چکش نیاز خواهید داشت.

سنگ رایو بارنگ خاکستری بارگه‌های سفید دارای سطحی ناهموار و خاص بوده به همین دلیل برای طراحان سبک ایواگومی از جذاب خاصی برخوردار است. از این سنگ برای شبیه‌سازی مناظر کوهستانی، صخره‌ای و ناهموار در سایر سبک‌ها استفاده می‌شود.

طراحان حرفه‌ای با چسباندن تکه‌های کوچک سنگ سیریو صخره‌های بزرگ و طبیعی درست کرد.

سنگ سیاه پاگودا (Stone ‏Black Pagoda)

سنگ سیاه پاگودا، سنگی به رنگ خاکستری تیره بارگه‌های قهوه‌ای است که جزء سنگ‌های آهکی ملایم محسوب شده و دارای مضرب خرید یک است. این سنگ از سطحی لایه‌لایه برخوردار بوده که آن را برای شبیه‌سازی مناظر کوهستانی و دره‌ای به گزینه خوبی تبدیل کرده است.

سنگ خاکستری یا پوست فیلی (‏Grey Stone)

سنگ پوست فیلی دارای سطحی خاکستری روشن با شیارهای لبه‌گرد با ناهمواری‌های خاصی است که کوه‌های کوچک را در ذهن بیننده تداعی می‌کند. طراحان آکواریوم از این سنگ به‌عنوان مکمل ریشه و چوب آکواریوم در طراحی آکواریوم آب شیرین استفاده می‌کنند.

سنگ پوست فیلی دارای مضرب خرید 1/1 بوده و با قلم و چکش به‌راحتی خرد می‌شود. طراحان آکواریوم با چسباندن تکه‌های کوچک آن مناظر کوهستانی زیبا و طبیعی را شبیه‌سازی می‌کنند.

سنگ فرودو (Stone‏Frodo)

سنگ فرودو دارای مضرب خرید 1/2 بوده و از بافتی سخت و متراکم برخوردار است که شکستن آن را مشکل می‌کند. رنگ این صخره خاکستری متمایل به قهوه‌ای بوده و دارای سطحی خشن با شیارهایی عمیق است.

سنگ فرودو برای استفاده در سبک ایواگومی بسیار کاربردی بوده و به‌عنوان مکمل در کنار ریشه و چوب آکواریوم در طراحی آکواریوم آب شیرین مورداستفاده قرا می‌گیرد.

سنگ تسینگ (‏Tsingy Stone)

سنگ تسینگ سنگی آهکی ملایم محسوب شده که دارای سطحی برجسته با حفره‌های کوچک و بزرگ بوده و در برخی از قسمت‌ها هموار و مسطح می‌گردد. این سنگ دارای مضرب خرید 0/9 بوده که بارنگ خاکستری روشن و ساختاری غیرمتعارف و ظریف شبیه گوشواره جزء صخره‌های زیبای آکواریوم محسوب می‌شود که آن را به گزینه مناسبی برای طراحی مناظر خلاقانه تبدیل کرده است.

سنگ سیاه (‏Black Stone)

سنگ سیاه جزء سنگ‌های آهکی با مضرب خرید 1 است که از جنسی سخت و متراکم برخوردار بوده و به همین دلیل شکستن آن امری سخت و مشکل خواهد بود. رنگ سیاه تیره این سنگ آن را برای ایجاد تضاد رنگ با گیاهان سبز و قرمز به گزینه مناسبی تبدیل نموده است.

نکاتی که باید در انتخاب و استفاده از سنگ در آکواریوم مدنظر قرار داد

• قبل از استفاده از سنگ آکواریوم در دکوراسیون آکواریوم در خصوص نوع ماهی مدنظر و شرایط زندگی آن‌ها مطالعه کرده و دکوراسیون آکواریوم را متناسب با نیازها و خلق‌وخوی آن‌ها پیاده‌سازی کنید زیرا برخی ماهی و موجودات زنده به فضای باز برای شنا کردن، برخی به فضای شلوغ برای استتار و برخی به مخفیگاه برای مخفی شدن نیاز دارند.
• در صورت استفاده از چوب و سنگ آکواریوم سعی کنید از عناصر با طرح و رنگ همگن برای طراحی آکواریوم آب شیرین استفاده نمایید.
• در طراحی آکواریوم آب شیرین برای طبیعی به نظر رسیدن دکوراسیون آکواریوم توصیه می‌کنیم به‌علاوه بر ریشه و چوب آکواریوم از صخره و سنگ همگن در اندازه و سایزهای مختلف و استفاده نموده و بخشی از آن‌ها را در بستر فروکنید تا پستی‌وبلندی باعث طبیعی به نظر رسیدن طرح شود.
• به‌مرورزمان رشد گیاهان باعث پوشیده شدن صخره و چوب آکواریوم درنتیجه یکنواخت و کسل‌کننده شدن دکوراسیون آکواریوم خواهد شد به همین دلیل توصیه می‌کنیم بخشی از گیاهان خود را به‌صورت طبیعی در پشت، کناره‌ها، شکاف‌های صخره و چوب آکواریوم مخفی کنید تا باگذشت زمان دکوراسیون آکواریوم جلوه تازه‌ای برای خودنمایی به بیننده آن داشته باشد.
• میگوها و سایر بی‌مهرگان به تغییر پارامترهای شیمیایی آب بسیار حساس بوده به همین دلیل توصیه می‌کنیم از سنگ‌های آهکی در آکواریوم دارای میگو استفاده نکنید.

با سپاس از اینکه سایت تنگیتو را برای مطالعه این مقاله انتخاب کردید