تصفیه مکانیکی یکی از سه مرحله تصفیه آب آکواریوم است که در فیلتراسیون آکواریوم وظیفه حذف ذرات بزرگ و معلق آب را برعهده داشته و در تصفیه بیولوژیک نیز نقش ایفا می کنند. باکتری‌های نیتروژن‌خوار در مدیا و فیلتر مکانیکی تشکیل کلنی داده و به تصفیه بیوژیک کمک می‌کنند.
تصفیه مکانیکی
تصفیه مکانیکی به‌عنوان بخشی از فیلتراسیون هر آکواریوم وظیفه حذف ذرات معلق در آب را بر عهده دارد. تصفیه مکانیکی ابتدای فیلتر آکواریوم و مسیر جریان آب فیلتر قرار می‌گیرد تا با مکشی که پاورهد یا موتور فیلتر ایجاد می‌کند آب آکواریوم را با بیشترین فشار به داخل خود مکیده و فضولات ماهی، لجن، غذای مانده، تکه‌های مرده گیاهان، گردوغبار و ذرات معلق در آب را توسط مدیاهای آن جذب و از آب جدا نماید.
مدیاهای مکانیکی علاوه بر تصفیه مکانیکی در تصفیه بیولوژیکی نیز مشارکت می‌کنند. این مدیاها با توجه به تخلخل بالایی که دارند محل بسیار مناسبی برای کلنی سازی باکتری‌های نیتروژن خواری هستند که در چرخه نیتروژن آکواریوم نقش حیاتی دارند.
مدیاهای مکانیکی به دلیل اینکه ذرات معلق اب را جذب می‌کنند؛ نسبت به سایر مدیاها زودتر اشباع‌شده و روزنه‌های آن بسته می‌شود به همین دلیل بایستی به‌صورت دوره‌ای تمیز و شسته شوند. در صورت عدم نظافت منافذ آن بسته شده و عبور آب از میان آن مختل شده و کارایی فیلتر کاهش می‌یابد.
با توجه به کلنی سازی باکتری‌ها بر روی مدیاهای مکانیکی و حساسیت بالای آن‌ها به ترکیبات کلر، برای شستشوی این مدیاها از آب شیر استفاده نکرده و به‌جای آن از آب آکواریوم استفاده نمایید. توصیه می‌کنیم هیچ‌وقت مدیاهای مکانیکی را هم‌زمان و به‌طور کامل نشورید زیرا با شستن کامل آن کلنی باکتری‌ها نیز شسته و از بین خواهند رفت.
مدیاهای تصفیه مکانیکی
در فیلتراسیون برای تصفیه آب از موادی استفاده می‌شود که به آن‌ها مدیا گفته می‌شود. در تصفیه مکانیکی از پد، اسفنج، ابر، پشم‌شیشه و در برخی از آکواریوم های حرفه‌ای از شن و ماسه نیز استفاده می‌گردد.
در تصفیه مکانیکی از چندین لایه مدیا استفاده می‌گردد و مدیاها به ترتیب از فیلترهایی با روزنه بزرگ به کوچک چیده می‌شوند تا ذرات بزرگ‌تر در ابتدای فیلتر جمع شده و به‌راحتی شسته شوند. مدیای مکانیکی بر اساس روزه‌های آن‌ها به سه دسته درشت، متوسط و ریز تقسیم می‌شوند.
مدیای پد
پد فیلتر یکی از متداول‌ترین انوع مدیای مکانیکی است که از طیف گسترده‌ای از مواد و تراکم برخوردار است. پدها در ابعاد مختلف تولید و عرضه می‌شوند که برحسب نیاز مصرف‌کننده در ابعاد مدنظر بریده و مورداستفاده قرار می‌گیرد.
مدیای اسفنج
اسفنج یکی از مدیاهای مکانیکی است که از الیاف نخی شبیه پنبه و یا پلی‌استر به‌صورت باریک بافته می‌شود. این مدیاها توانایی بسیار بالایی در جذب ذرات معلق در آب دارند. اسفنج‌ها در تصفیه بیولوژیکی نیز سهیم بوده و در برخی از موارد از آن‌ها برای تصفیه بیولوژیکی نیز می‌توان استفاده کرد.
اسفنج‌ها برحسب منافذ خود در هر اینچ (PPI) درجه‌بندی می‌شوند. از یک اسفنج با روزنه‌های درشت برای از بین بردن ذرات معلق بزرگ‌تر استفاده می‌شود؛ اسفنجی با تراکم 10 مناسب است و اسفنجی با منافذ 30 می‌تواند ذرات ریز را نیز جذب نماید.
مدیای پشم‌شیشه
پشم شیشه یکی از مؤثرترین انواع مدیای مکانیکی است که نقش بسزایی در جذب ذرات معلق آب و شفاف نمودن آب آکواریوم بر عهده دارد. پشم‌شیشه بافتی شبیه پنبه داشته و به‌راحتی آب از آن عبور نموده و ذرات معلق در آن گیر می‌افتند. پشم‌شیشه نسبت به اسفنج‌ها روزنه‌های کوچک‌تری داشته به همین دلیل در صورت استفاده در آخرین بخش تصفیه مکانیکی قرار می‌گیرد.
استفاده از هر نوع پشم‌شیشه‌ها برای آکواریوم مجاز نیست زیرا انواع صنعتی آن حاوی مواد سمی بوده که برای ماهی های و موجودات زنده آکواریومی خطرناک است لذا برای خرید این الیاف حتماً از فروشگاه‌های معتبر اقدام نمایید.
ویژگی مدیاهای تصفیه مکانیکی
- برای پاک‌سازی آلاینده‌های کوچک‌تر از یک میکرون به‌ویژه مواد شیمایی باید در کنار مدیاهای دیگر استفاده شود.
- نسبت به سایر مدیاها در دوره‌های زمانی نزدیک بین دو الی چهار هفته باید تمیز و یا جایگزین شود.
- شستشو و تعویض آن آسان‌تر از سایر مدیاها است.
- در ابعاد و سایزهای مختلف در بازار موجود است.
- مدیای مکانیکی نسبت به مدیاها ارزان‌تر است.
با سپاس از اینکه سایت تنگیتو را برای مطالعه این مقاله انتخاب کردید